Uçak Yedek Meydana İndiğinde Kriz Neden Hep Yolcunun Üzerine Yıkılıyor?

SHGM eski Genel Müdür Yardımcısı Oktay Erdağı, kış aylarında havacılıkta yaşanan yedek meydan inişleri ve sonrasında ortaya çıkan yolcu mağduriyetlerini mercek altına alan dikkat çekici bir değerlendirme kaleme aldı. Erdağı, yaşanan sorunların hava koşullarından çok kriz yönetimi ve iletişim eksikliğinden kaynaklandığını vurguladı.

Kış şartlarının havacılık için sürpriz olmadığını belirten Erdağı, her yıl benzer senaryoların tekrarlandığına dikkat çekti. Uçakların olumsuz hava nedeniyle yedek meydanlara yönlendirilmesinin teknik ve güvenlik açısından doğru bir karar olduğunu ifade eden Erdağı, asıl sorunun bu kararların yolcu açısından insani bir krize dönüşmesi olduğunu kaydetti. “Sorun pistte değil, terminalde başlıyor” ifadesini kullanan Erdağı, rötar ve yönlendirmelerin olağan operasyonel durumlar olmasına rağmen, kötü yönetim nedeniyle yolcuların mağdur edildiğini dile getirdi.

AJET’in Sabiha Gökçen–Saraybosna seferinde yaşanan Podgorica yönlendirmesini örnek gösteren Erdağı, olayın teknik açıdan doğru ancak operasyonel ve iletişim açısından sorunlu olduğunu belirtti. Yolcuların saatlerce uçak içinde bekletildiği, çocukların aç ve susuz kaldığı, bilgilendirmenin yetersiz olduğu ve polis kontrolünün yolcularda tedirginlik yarattığı iddialarına dikkat çekti. Aynı gün dönüş seferinin iptal edilmesiyle yaklaşık 180 yolcunun belirsizlik içinde kaldığını hatırlatan Erdağı, havayolundan uzun süre net ve tatmin edici bir açıklama yapılmamasının krizi derinleştirdiğini ifade etti.

Erdağı’na göre Türkiye’de havacılık krizlerinin ortak paydası iletişim eksikliği. Kriz anlarında yolcunun bilgiye erişemediğini belirten Erdağı, açık, düzenli ve çelişkisiz bilgilendirmenin hayati önemde olduğunu vurguladı. Bilgi verilmediği her dakikanın öfkeyi büyüttüğünü ve güveni erittiğini kaydeden Erdağı, “En doğru operasyonel karar bile kötü iletişimle yolcu nezdinde başarısızlığa dönüşür” değerlendirmesinde bulundu.

Yedek meydanların kâğıt üzerinde var olduğunu ancak sahada yeterli altyapıya sahip olmadığını ifade eden Erdağı, Balkanlar hattında sık kullanılan Tuzla ve Podgorica gibi meydanlarda yolcu ağırlama, yer hizmetleri, terminal kapasitesi ve lojistik zincirlerin krizleri karşılayacak düzeyde olmadığını söyledi. Bu durumun zincirleme gecikmelere ve yeni iptallere yol açtığını belirtti.

Yolcu haklarının mevzuatta yer almasına rağmen kriz anlarında sahada uygulanmadığını vurgulayan Erdağı, yemek, konaklama ve transfer gibi temel hakların ya geç sağlandığını ya da hiç devreye girmediğini dile getirdi. Bu tablonun sadece yolcuları değil, havacılık sektörünün itibarını da zedelediğini ifade etti.

Sivil Havacılık Genel Müdürlüğü’nün rolüne de değinen Erdağı, kış operasyonlarının denetiminin yalnızca genelge yayımlamakla sınırlı kalmaması gerektiğini söyledi. Denetimlerin sahada, apron ve terminal içinde yapılması gerektiğini belirten Erdağı, kış operasyon planlarının gerçekten uygulanıp uygulanmadığının ancak bu şekilde görülebileceğini vurguladı.

Çözüm önerilerini de sıralayan Erdağı, kriz iletişimi için zorunlu standartlar getirilmesini, sık kullanılan yedek meydanlar için asgari altyapı kriterleri belirlenmesini, yolcu haklarının otomatik sistemlerle devreye alınmasını ve kış operasyonlarına yönelik zorunlu tatbikatlar yapılmasını önerdi. Ayrıca kış operasyon performanslarının şeffaf biçimde kamuoyuyla paylaşılması gerektiğini ifade etti.

Değerlendirmesinin sonunda kış mevsiminin bir bahane değil, havacılık sistemi için bir turnusol olduğunu belirten Erdağı, “Uçuş güvenliği kadar yolcu güveni de havacılığın temelidir. Yedek meydana inen bir uçak yolcuyu sahipsiz bırakıyorsa, teknik olarak emniyetli olsa bile yönetimsel olarak sınıfta kalmıştır” ifadelerini kullandı.