07Dec1944-Chicago

1944’e gelene kadar neler olmuş hatırlayalım;

Paris'de 6 Mayıs 1889 senesinde , Brezilya, Fransa, Büyük Britanya, Meksika, Rusya ve Amerika Birleşik Devletleri katılımları ile, 12 senede 5 defa toplanacak olan ilk Uluslararası Havacılık Kongresi yapılır.

Bu kongreyi, gelişen teknoloji gereği 18 Mayıs 1910 senesinde yapılan Uluslararası Havacılık Ulaştırma Konferansı, ICAO konferansının başlangıcıdır. Fransa'nın çağrısı ile, Dış İşleri Bakanlığında Türkiye dahil 20 ülkenin katılımı ile yapılır. Kurulan 4 komisyon, Ülke Kanunları, İdari ve Teknik, Gümrük ve Hava Ulaşımı üzerine idi. Hava Ulaşımı komisyonu 3 ek üzerinde çalışır;
a) Milliyet İşareti ve Kayıt, b) Uçak Karakteristiği, c) Hava Trafik Kuralları.

13 Ekim 1910 senesinde imzalanan Hava Ulaşım Kuralları içerisinde, Havcılık Kuralları Uluslararası Komisyonu (International Commission on Air Navigation - ICAN) kurulması kararı vardır. 1910 Paris konferansında temellerini attığı, sonradan ICAO adını alacak olan bu kurumun başına, Fransız Albert ROPER getirilir. ICAN çatısı altında Albert ROPER, 8 Ek (Annex) geliştirir;

Annex A        - Uçakların Sınıflandırılması, tanımlar ve Tanıtım İşaretleri

Annex B        - Uçabilirlik Belgesi

Annex C        - Kayıt Defterleri

Annex D        - Hava Trafik Kuralları, işaretler ve ışıklandırma

Annex E        - İşletecek Ekip

Annex F        - Havacılık Haritaları ve Yer İşaretleri

Annex G        - Meteorolojik Bilgilerin toplanması ve yayınlanması

Annex H        - Gümrük

Hava Ulaştırma Sözleşmesi, yirmi yedi devlet tarafından imzalanmış ve 11 Temmuz 1922'de yürürlüğe girmiştir. Sözleşme'nin 1.ci maddesinde her devletin ülkesi üzerindeki hava sahasında "Mutlak ve Münhasır Egemenliği" prensip olarak belirtilmiştir.

6 Kasım 1925 senesinde Fransız Hükümetinin girişimi ile ilk defa Özel Hava Hukuku Uluslararası Konferansı düzenlenir. 27 Ekim - 06 Kasım tarihleri arasında gerçekleşen toplantıda, Havayollarının Sorumlulukları incelenir, bu sorumluluklar çerçevesinde Özel Hukuk oluşturma çalışmaları yapılır ve sonunda yapılan bir Protokol ile bu konulara çözüm getirmek için uzmanlardan oluşan bir komitenin oluşturulmasına ve Konferansın gözetiminde çalışmasına karar verilir. Kurulan komitenin adı Comité International Technique d'Experts Juridiques Aériens, C.I.T.E.J.A. olarak belirlenir. 48 ülkeden katılan 77 delege, International Commission on Air Navigation (ICAN) Genel Sekreteri Dr.Albert ROPER’i, bu Konferansın da başına getirirler. Bu konferansın gözetim ve denetiminde çalışan CITEJA komitesi, meydana getirilen 21 maddelik metni 6 Kasım 1925’te imzalar. Çok önemli Özel Hava Hukuku kavramları geliştirmiş olup Konferans sonrası bu teklifler, bir sonraki Uluslararası Özel Hava Hukuku Konferansında kabul görecektir.

6 Kasım 1925’te kurulan CITEJA ilk toplantısını Paris’te 26 Mayıs 1926 senesi 27 ülkenin katılımı ile gerçekleştirir. Bu toplantıda dört komisyon kurulur.

İlk komisyon

1- Uçağın Milliyeti

2- Havacılık Sicil Kayıtları

3- Sahibi, eş-sahibi, yapım ve transfer

4- Haklar, rehinler, tercih ve elkoyma.

II.nci komisyon

1- Hava Nakliyat sistemleri

2- Hava Taşıma Senetleri

3-Yolcu ve Kargo üzerinde taşıyıcının sorumlulukları

4- Kargo ve fazla ağırlıkların atılması

III.üncü komisyon

1- Sorumluluğun sınırları

2- Üçüncü şahıs zararlarına karşı sorumluluklar

3- Sigorta

IV.üncü komisyon

1- Kazalarda personel sigortası

2- Yolcunun durumu

3- Kaptan ve personelinin hukuksal durumları

4- Uçakta işlenen suçlara uygulanacak kanun

konuları üzerinde çalışır.

Bu arada 6 Ocak 1928 tarihinde Havana-Küba da 6.cı Pan-Amerikan Konferansı toplanır. Havana Konferansı, özellikle özel Ticari Uçuşlar için yarar sağlar. Ticari Havacılık Konferansı kuralları ilk defa burada imzalanır. Paris Konferanslarından sonra en önemli Havacılık Konferansıdır. (01-06/02-20)

Varşova’da 04/12 Ekim 1929 tarihinde ikinci Uluslar arası Özel Hava Hukuku Konferansı düzenlenir. 33 ülke temsilcilerinin Polonya’nın Varşova şehrindeki konferansta CITEJA’nın teklifinin kabul etmesi ile meşhur 1929 Varşova Anlaşması vücut bulur. CITEJA tarafından teklif edilen ve son haliyle Havayolu ile Milletlerarası Taşımalara İlişkin Bazı Kaidelerin Birleştirilmesi Hakkında Anlaşma 23 ülke tarafından imzalanır. Amerika Birleşik Devletleri bu toplantıya katılmamış ama bir gözlemci göndermiştir. Anlaşmanın başarısını görünce 15 Haziran 1934’de anlaşmayı imzalar. Bu anlaşma, Havayolu Taşıyıcılarına hasar, gecikme ve kayıp karşısında Uluslararası sorumluluk ile sınırlı parasal ceza kavramlarını getirdi. Bu komisyonun asıl gerçekleşen en önemli başarısı, Uluslar arası Sivil Havacılık Kanunlarının yürürlüğe girmesi ile Havacılık Hukukunun resmi temellerinin atılmış olmasıdır.

Roma’da 15/29 Mayıs 1933 tarihinde düzenlenen üçüncü Uluslar arası Özel Hava Hukuku Konferansı, yeni gelişimlere sahne olur. Bunlar;

1-  Yabancı bir uçağın, yerde üçüncü kişilere vereceği zarar ile ilgili çeşitli kuralların birleştirilmesi için Konvansiyon,

2-  Uçak Kaçırmayı Önleyici çeşitli kuralların birleştirilmesi için Konvansiyon.

Bu her iki Konvansiyon kararları, 29 Mayıs 1933’de 20 ülke tarafından imzalanır. Bu Konvansiyonların amacı, yerde hasar gören üçüncü şahısların sınırlı da olsa belirli limitlerde hasarları tazmin edilirken, bu sorumluluğu taşıyan Havayollarının da gelişmesine engel olmayacak şekilde kuralları uluslararası biçimde düzenlemek olmuştur.

Bu Konvansiyon ile ilk defa aksine bir yazılı belge olmaması durumunda “mal sahibi”, var ise işletici sorumlu tutulmuş ama bu sorumluluk yine sınırlanarak havacılığın gelişmesini engellemesinin önüne geçilmiştir.

Lima-Arjantin de 15 Eylül 1937 tarihinde de Teknik içerikli Pan-Amerikan toplantısı yapılır. Avrupa'dan da temsilcilerin katıldığı toplantıda Daimi Amerikan Havacılık Komisyonu (Permanent American Aeronautical Commission-CAPA) kurulmasına ve burada resmi havacılık uzman ve teknisyenlerinin görev almasına, bu komisyonun da uluslararası genel ve özel havacılığın birleştirilmesi, kodlanması, havacılık hakları, teknik konularda birliktelik ve işbirliği, ortak Ulusal-Uluslararası-Amerika Hava Sahalarının oluşturulması ve geliştirilmesi gibi görevler verdiler.

Daha özgün bir deyişle, ICAN ve CITEJA gibi kuruluşların görevlerini birleştirdiler bir bakıma. (International Commission for Air Navigation-ICAN ve
Comite International Technique d'Experts Juridisques Aeriens-CITEJA).

Havacılıkta liderliği bir türlü eline geçiremeyen ve sivil havacılıkta da çok geride kalan ABD için II. Dünya Savaşının gidişatı bir fırsattır. Köklü bir Sivil Havacılık geçmişi ile Sivil Havacılık Hukuku olan Fransa, 1944 senesinde ABD’nin savaş esiridir.

7 Aralık 1944 günü Amerika Birleşik Devletleri çağrısı ile Uluslararası Sivil Havacılık Konferansı düzenlenir. Komisyon Kararları “Convention on International Civil Aviation” adı altında basılır ve dağıtılır. Bu kararların yürürlüğü, geliştirilmesi ve düzenlenmesi için International Technical Committee of Aerial Juridical Experts (CITEJA) gibi bir kuruluşa gerek vardır. Kurumun oluşması için Provisional International Civil Aviation Organisation - PICAO çalışmalarını başlatır. Paris Konferansındaki kararlar temel alınarak, kuralların yaygınlaştırılması ve geliştirilmesi hedeflenir. Nihai Senet Mad.V ve VII, CITEJA’nın kapanıp çalışmalarının bu çatı altında devam ettirmesi dileği ve tavsiyesi mevcuttur. Neticede Başkanlığı bir ABD vatandaşı yapacaktır. Çalışmaların başarısını da ABD üstlenecektir.

6 Haziran 1945 tarihinde Uluslararası Geçici Sivil Havacılık Anlaşması imzalanarak PICAO kurulur. Çalışmalara hızlı bir şekilde başlayan kurul, dünyadaki tüm geçmiş çalışmaları birleştirir ve yapılanmaya başlar. (Geçici Uluslararası Sivil Havacılık Organizasyonu-PICAO)

İlk Ek’leri:

a) Yer işaretleri de dâhil olmak üzere muhabere sistemleri ve hava seyrüseferi yardımcı tesisatı:

b) Hava limanları ve pist hususiyetleri;

c) Uçuş kaideleri ve hava seyrüseferi kontrol usulleri;

d) İşletme personeli ve teknisyen personele ait lisanslar;

e) Hava nakil vasıtalarının havaya elverişliliği;

f) Hava nakil vasıtalarının tescil ve alameti farikaları;

g) Meteorolojik malumatın toplanması ve teatisi;

h) Borda defterleri;

i) Hava harita ve planları;

j) Gümrük ve muhaceret usulleri;

k) Tehlikede bulunan hava nakil vasıtaları ve kazaların tahkiki;

17 Ağustos 1945 tarihinde Dr.Warner başkan ve Dr. Roper Genel sekreter seçilirler. ICAN olarak ilk Annex’leri hazırlayan Dr.Albert Roper'in, Sivil Havacılık Kurallarının yaratılmasında olduğu gibi, ICAO'nun yapılanması ve gelişmesinde çok önemli bir rolü vardır. Kendisi, ICAO’nun babası olarak anılır. Nihayet 28 Mayıs 1947 tarihinde Geçici Uluslararası Sivil Havacılık Organizasyonu-PICAO, geçiş dönemini tamamlar ve adı resmen ICAO olur.

24 Ekim 1945'te kurulan Birleşmiş Milletler Örgütü (BM) 64. Maddesi kısaca, Dünya Barışını etkileyecek her konuda, her kuruluş ile anlaşmalar yapar der. Bu maddeye istinaden BM, ICAO’ya Sivil Havacılık Konusunda yetkili danışman olarak işbirliği teklif eder.

ICAO, 1947 Mayısındaki toplantısında bu teklifi görüşür ve Resolution A1-2 kabul edilir. ICAO Başkanı Warner, 3 Ekim 1947’de UN ile ICAO arasındaki işbirliği anlaşmasını imzalar ve ICAO, BM’in uzman kuruluşu olur. Bu anlaşmayla her iki kurum, Chicago Sözleşmesi ve BM Şartı'nın belirli maddelerinin yerine getirilmesi ve diğerinin çalışmalarına katılabilmesi için gerekli önlem ve şartları karşılıklı yerine getirme taahhüdünde bulunur.

ICAO için etrafta dolaşan “Birleşmiş Milletlerin Bir Kuruluşu” çevirisi, hiçbir havacı böyle bir hata yapmayacağı için en basitinden bir Mütercim Tercüman hatası olmalıdır (specialized Agency of the United Nations). Sonuçta ICAO 7 Aralık1944, BM ise 24 Ekim 1945'te kurulmuştur.

ICAO, kuruluşunun 50.ci yılı olan 1994 yılında, Türkiye sivil havacılığının gelişimine önemli katkılarından dolayı ICAO 50. Yıl Onur Madalyası’nı Vecihi HÜRKUŞ’a verir. Bu kutlamalar arasında 7 Aralığın Dünya Sivil Havacılık Günü temennisi de vardır. Nihayet ICAO’nun girişimi ve Kanada Hükümetinin desteği ile Birleşmiş Milletler Genel Kurulu, Resolution A/RES/51/33 - 6 Aralık 1996 tarihinde 7 Aralığı Dünya Sivil Havacılık Günü olarak kabul eder.

Bu sene 21.sini kutlamaktayız. Öyle 1944’den beri kutlandığını söyleyenlere inanmayın.

Böylece şu iki şeyi açığa kavuşturmuş olduk;

1- ICAO kurulduğunda, daha kurulmamış olan Birleşmiş Milletlerin bir kolu değildir;

2- 7 Aralık, 73 senedir değil, 21 senedir kutlanmakta.

Ben bunları araştıran, okuyan, okuduğunu anlayan ve bu tür yanlışları yapanlara gülenler için yazmıyorum. Zeki, çevik ve ahlaklı gençlerimiz bunları zaten bilmekteler.

1889 senesinden günümüze Sivil Havacılık Organizasyonu tarihi bu dur.

Dersimiz bitmiştir, sınavı kendinize siz yapın.!

www.servetbasol.com