HAVACILIK TÜRKÇESİ

Bu konudaki ilkyazımı, 15 Mayıs 2010 senesinde yazmıştım.

Kullanılan kavramların zamanla iyileşeceğine kötüleştiğini görmüş ve düzgün Türkçe kullanılmadan, çevirilere özen göstermeden Havacılık Eğitimi vermenin başımıza açacağı zararlardan bahsetmiştim.

Sonra, nerede ise her yıl, Havacılık Türkçesi ya da Türkçe Havacılık üzerine yazdım.

- / -

HUKUK ve TANIM

Bana göre Hukukun temelinde yatan en önemli unsur TANIM kavramıdır.

Tanım, yaşamın her alanında ve sosyal ilişkilerde birincil öneme haizdir ve Hukuk, tanım olmadan işleyemez.

Zaten sorunlar, şu üçleme ile çözülür;

TANIM – KURAL – DÜZEN

Her tanım, beraberinde kendi kuralını da getirir.

Kural, sınırları belirler.

Düzeni, çizilmiş sınırlar içerisindeki uygulamayı da, siz sağlarsınız.

ICAO Ek’lerinin 1. Maddesi Tanıma ayrılmıştır.

Doc.9713 dört kısım halinde mevcut olmasına rağmen, her Ek’in 1. Maddesi, Tanımlardır (Ek-15 de ise Mad.2’de.)

2920 SHK da ise Md.3, altı adet tanım ile havacılık hukukunun ilk örneklerinden biridir.

5431 SHGM kanununda Md.2 de yine altı adet tanım mevcuttur.

Günümüze yaklaştıkça çıkarılan ve taslak halindeki Yönetmelik ile talimatlarda da, artık uluslar arası bir düzenin yer aldığını görmekteyiz. Çoğunlukla “çeviri” sisteminden dolayı bu tanımların ilgili belgelerde yer alması, büyük bir eksikliği giderirken, beraberinde büyük bir kargaşa da getirmektedir.

1- Eski tanımları ne yapacağız?

2- Daha tanımı yapılmamış ama İngilizce olarak kullanılan kavramlar için ne yapılacak?

3- Tanımların birbirine karışmış olanlarını, nasıl ayıklayacağız?

4- Tanım Sistemini nasıl kuracağız?

- / -

Bu, 17 Ocak 2011 tarihinde yazdığım bir yazıdan alıntı.

- / -

Uçaklarda Kabin Yüklemesi

Okuduğunuz tüm resmi çeviriler “Mütercim Tercüman” marifetiyle yapılmakta.

http://web.shgm.gov.tr/kurumsal.php?page=duyurular&id=1&haber_id=1838

Biliyorum bazı tanımlamalar ve kurulan cümleler size komik gelecek ama şirketler için de bu farklı değil gibi.

- / -

Bu da 26 Eyl 2011 tarihinde yazdığım bir yazıdan alıntı.

SHGM, SHT HES-r1 ile yeni tanımları yayınlayınca, 13.09.2013 tarihinde yayınlamış olduğum Deyim ve Kısaltmalar Sözlüğü – VocaTürk-3’ü yenilemeye başladım. SHT HES-r1 de mevcut tanımları eklerken, ilginç durumlar ortaya çıktı.

Konuya dikkat çekeli aradan nerede ise yaklaşık üç sene geçmiş.

Örnek; Accident - Kaza

Bu konuda yapılan en düzgün tanım, DHMI tarafından 130218 tarihinde yayınlanan Havacılık Terimleri Sözlüğü’nde yer almakta.

Bu tanımın yanında SHY-13 de yer alan tanımlar, amatörce ve acınası durumda.

Örneklerle zenginleştirelim durumumuzu;

a)    Sözcüklere uygun karşılık bulamama,

Aerodrome Beacon

(SHT HES-r1) Havaalanı bikini

Beacon’a Türkçe karşılık bulamamışlar.

“Fix” için de Türkçe bir sözcük bulamadıklarından çeviride zorluklarla karşılaşmaktalar.

(SHT OPS-1): PDF: önceden belirlenmiş nokta. (Pre-determined Fix)

(SHT OPS-1): PDP: önceden hesaplanan nokta usulleri. (Pre-determined Point)

DHMI ise çevirilerinde “holding fix” için “bekleme fiksi” ve “Point” için de “nokta” tanımını kullanmakta.

b)    Türkçeyi iyi bilmemek

Aerodrome Identification Sign

(SHT HES-r1) Havaalanı tanıtma levhası:
Havaalanının havadan tanınmasına yardımcı olacak, bir havaalanına yerleştirilen bir levha.

Road

(SHT HES-r1) Araç yolu:

Yalnızca araçların kullanımına ayrılmış, hareket alanında oluşturulmuş bir yüzey rotası.

Road-holding position

(SHT HES-r1) Araç yolu bekleme pozisyonu:
Araçların beklemeleri gerekebilecek, tayin edilmiş bir yer.

c)     Mesleki İngilizce bilmemek

Aerodrome Reference Point (ARP)

(SHT HES-r1) Havaalanı referans noktası:
Bir havaalanının tayin edilmiş coğrafi konumu.

d)    Konuya hakim olmamak

Aeronautical Ground Light

(SHT HES-r1) Havacılık yer ışığı:
Bir uçak üzerinde gösterilen bir ışıktan başka, hava seyrüseferine yardımcı nitelikte özel olarak sağlanan herhangi bir ışık.

e)     Sistemsizlik

Rekor 10 ayrı tanımla, SHT OPS-1’de iki, SHT.6a-50’de iki, DHMI’de iki, SHY-SAFA, SHT-2, SHY-1, SHY-6a ve SHY-Deniz olmak üzere, yayınladıkları belgelerinde geçen PIC, Sorumlu Kaptan Pilot, Kaptan Pilot ve Sorumlu Pilottanımınındır.

Bir resmi tanım için on ayrı tanım yaratmak, hem de aynı kurum içerisinde bunu yapabilmek, büyük bir çaba ve özel beceri gerektirir.

f)      Altyapısızlık

Bir de ICAO’da tanımlanmamış bir kavram yaratılmış:

(SHY-1) Hususi Pilot: Ücret karşılığı yapılan uçuş operasyonlarında hava aracı kullanması yasaklanmış olan lisansa sahip bir pilot.

“Private Pilot Licence” ve “Private Pilot Licence Holder” olarak geçen bu terimin nasıl “Private Pilot – Hususi Pilot” olarak anlamlandırıldığı ve olmayan bir tanımın neden yaratıldığı, benim için hala gizemini korumakta.

Hava Hukuku henüz havacılık toplumunda yeterince yer bulmuyor.

Görülüyor ki, bu iş sadece “Mütercim-Tercüman” ile yürümüyor.

Belli ki havacılığın Türkçeleştirilmesi ve bu çevirilerin de doğru ve düzgün yapılması gerekli.

O zaman şu konuyu öncelikle çözmemiz gerek;

En az 5-15 sene deneyim ve süreli lisans yenileme zorunluluğunu yerine getirmiş olan bir profesyonelin bir yasa, talimat ve/veya yönetmelik hazırlarken mutlaka katkı sağlaması ve mesleki dil tutarlılığı için görüşlerini almayı gerçekleştirecek bir gelenek oluşturulmalı.

Dil; beynin zihinsel faaliyet aracıdır.

Dili bozup parçalayıp özelliğinin kaybettirilmesi, yazının ise, parçalanarak bütünlüğünün kaldırılması psikolojik savaşın ana hedefidir.

Bu yolla insanın beynindeki doğru tarih bilgileri de param parça edilir.

İnsanın hafızasını yok etmek üzere geliştirilmiş bir psikolojik hareket böyle yürütülür.

Bu psikolojik savaş sonucu parçalara ayrılan zihinde hafıza kayıtları otomatik olarak dağıtılır.

Bu tip kitlesel zihin çökertme programına dikkat etmek gerekmektedir.

Burada hepimize görev düşmektedir.

Ancak doğru sözcükler ile doğru kavramlar yaratılabilir.

Doğru sözcük ise, çok okumak ve çok yazarak elde edilen birikimler içerisinden seçilir.

Sonra ben uygunsuzlukları yazarım ve bakarım aradan 4 sene geçmiş ve görülen odur ki bir arpa boyu bile yol almamışız.

Güzel Türkçe’miz için uğraşanların sayısı da giderek azalıyor.

Yine de VocaTürk – Deyim ve Kısaltmalar Sözlüğü, sizlere yardımcı olacaktır.

Umarım 1-2 ay içerisinde VocaTürk-4 de yayına hazır olur.

Sevgiler

www.servetbasol.com