Kadın ve Havacılık - I

7-13 Mart 2016 Dünya Havacı Kadınlar Haftası nedeniyle yazımı iki bölüm halinde yayınlayacağım.

Sadece şunu hatırlatmak isterim.

İngilizcede ki He-She; Arapçadaki Al-İl; İtalyancadaki İl-La; Fransızcadaki La-Le; İspanyolcadaki El-La ve Rusçadaki Он ve Она gibi betimleme, cinsiyet ayrımı, vs.. Rusya Federasyonu Anayasasında yoktur.

Rus Anayasası bu tür tanımlar yerine “İnsan” sözcüğünü kullanır!

http://www.anayasa.gen.tr/rusya.htm

1784-06-04   Balonla ilk uçan kadın

Lyons, France dan bir opera sanatçısı olan Bayan Elisabeth Thible, ilk balonla uçan kadın ünvanına sahiptir.

1799-10-12   Paraşüt ile atlayan ilk kadın Jeanne Geneviève Labrosse / Garnerin

İlk defa tek başına balon kullanan sonrada balonu salıp, balon sepetine bağlı paraşüt ile 900m den inen kadın pilottur.

1910-03-08   İlk Ruhsatlı Bayan Pilot Raymonde de la Roche

Fransız Elise Deroche, uçma tutkunu bir barones idi ve Paris’te verilen lisans No.36 ile dünyanın ilk kadın pilotu unvanına sahiptir.

(Dünya Havacı Kadınlar Haftası kutlama nedeni)

1911-08-02   ABD’de ilk lisanslı kadın Pilot

ABD’lerindeki ilk lisanslı kadın pilot, bir drama eleştirmeni olan Harriet Quimby’dir.

1912-01-XX  Uçak Patenti alan ilk kadın Amelie Hedwig

13-09-1911 tarihinde ilk Alman Pilot Lisansı alan Amelie Hedwig Beese, 1912 Ocağında ilk katlanır uçak patentini almıştır.

1912-04-16   Ingiltere-Fransa Arası uçan ilk kadın. (Harriet Quimby)

Gustave Hamel’in öğrencisi Bayan Harriet Quimby, Dover’dan kalkarak Calais yakınlarına Bleriot Type-I model uçağı ile indi.

1913-11-30   İlk Kadın Yolcu

Kadın Haklarını Koruma Cemiyeti kurucu üyelerinden Belkis Şevket Hanım 30 Kasım 1913'de Fethi Bey'in kullandığı Döperdüsin tipi uçakla uçtu.

1927-10-27   Uçak kazasında ölen ilk Kadın

Trakya'daki tatbikata gelen Junkers A20'ye yolcu olarak binen Mefharet Hakkı Hanım 27 Ekim 1927 günü Üsteğmen Asım komutasındaki uçağın iniş sırasında kırım geçirmesi sonucu beyin kanamasından hayatını kaybetti.

1927-12-XX  İlk Kadın Ticari Pilot Marga von Etzdorf

Lisans alıp Deutschen Lufthansa (DLH)’da sözleşmeli Co-Pilot olarak uçmaya başlayan Marga von Etzdorf, Junkers F 13 ile Berlin-Breslau ve Berlin-Stuttgart-Basel üzerinde yolcu taşıdı. 10.000 uçuş kilometre sonra, Hamburger havayolu B2 sertifikası, sonra da 5.000 km daha kazanmak için gerekli zamanı ulaştı. Terfi beklerken denetçiler üç saat boyunca onu sorguya çektiler. Kadınların Alman Pilot Okulu'na kabul edilmeleri mümkün değildi çünkü gerekli bilgiler kendisine öğretilmemişti diyorlardı. Alman Araştırma Enstitüsü'nde mühendis olarak çalışmaya başladı. Daha sonraları akrobasi pilotluğu yaptı ve gösterilere katıldı. İstanbulda da gösteri uçuşları yapmıştır.

1932-04-21   İlk Türk Sivil Pilot okulu

Vecihi Hürkuş, ilk Türk Sivil Tayyare Mektebi’ni kurar. İkisi kız olmak üzere 12 öğrenci kaydolur. 27 Eylül 1932’de eğitim ve öğretime başlanır.

Okulun amacı Türk gençliğini havacılığa alıştırmak, tayyareci kuşaklar yetiştirerek Türkiye Cumhuriyeti hava ordusunun yedek gücü olmaktı.

Okulun motorlu ve motorsuz iki şubesi olacaktı. Eğitim teorik ve uygulamalı olarak yapılıyordu. Büyük bir atölyesi vardı. Kalamış’ta bir hangar ve uçuş alanı olarak kullandıkları küçük bir sahası, bir de Fikirtepesi’nde uçuş alanları vardı.

İlk 12 öğrenci Sait, Tevfik, Muammer, Abdurrahman, Salih, Osman, Rıza, Hikmet, Hüseyin, Kenan, Bedriye ve Eribe idi. Öğrencilerin eğitim sırasında hiçbir kazası olmamıştır.

1932-05-20   İlk Transatlantik Aşırı Uçan Kadın Pilot

Harbour Grace, Newfoundland ile Derry, Kuzey Irlanda arsı 3,752 km’yi 15 sa. 18 dak. da Lockheed Vega uçağı ile aşan Amelia Earhart olmuştur.

1933-02-03   Türkiye'de ilk iç hat seferi yapıldı

Türkiye'de ilk iç hat seferi 3 Şubat 1933 tarihinde Devlet Hava Yolları bünyesinde ve Junkers F-13 tipi uçak ile İstanbul’dan Eskişehir aktarmalı Ankara uçuşu ile gerçekleşmiştir. 4 yolcu ile uçuş 3 saat sürmüştür.

1933-08-XX  İlk Kadın Pilotumuz - Bedriye Tahir GÖKMEN

Bedriye Tahir GÖKMEN, Vecihi Sivil Tayyare Mektebi mezun olan ilk kadın pilotumuzdur.

1935-05-03   Türkkuşu kuruldu.

Kongre kararıyla Türk Tayyare Cemiyet'in ismi "Türk Hava Kurumu" (THK) olarak değiştirilirken yine aynı kongre kararıyla Atatürk'ün yıllar boyu her gittiği yerde konuşmalar yaparak gençliğe vermek istediği havacılık aşkı, havacılık coşkusu, kısa sürede sonuca ulaştı ve Türkkuşu kuruldu.

Gençler akın akın Türkkuşu'na koşmaya başladı. Kurum, vatan göklerine aralarında Atatürk'ün manevi kızı ve dünyanın ilk kadın savaş pilotu Sabiha GÖKÇEN'in de bulunduğu, birçok değerli elemanlar yetiştirdi.

1935-10-XX  İlk Türk kadın Paraşütçü Yıldız Uçman

İlk paraşütçü Yıldız Uçman Rus R-5 uçağından yaptığı atlayış ile Türkiye'nin ilk kadın paraşütçüsü oldu.

1936-02-25   İlk Asker Kadın Pilot Sabiha Gökçen

1935'te Türk Hava Kurumu'nun Türk Kuşu Sivil Havacılık Okulu'na girdi, Ankara'da yüksek planörcülük brövelerini aldı. Yedi erkek öğrenciyle birlikte Kırım'a gönderilerek altı aylık yüksek planörcülük eğitimini Koktebel Yüksek Planör Okulu'nda tamamladı. Eskişehir Havacılık Okulu’nda Savmi Uçan ve Muhittin Bey’den özel uçuş eğitimi aldı. 25 Şubat 1936'da ilk defa motorlu uçak ile uçmaya başladı.

O yıllarda kızlar askerî okullara alınmadığı için özel bir üniforma giydirilerek Eskişehir Uçuş Okulu’nda, 1936-1937 döneminde 11 ay boyunca özel eğitim aldı. Bu eğitim sırasında kendisine ilkokul öğretmeni Nüveyre Uyguç eşlik etti. Gökçen, brövesini aldıktan sonra Eskişehir’deki 1. Hava Alayı’nda altı ay görev yaptı, bu sırada Trakya ve Ege manevralarına katıldı.

Tek başına yaptığı uçakla Balkan turu büyük ilgi çekti. 1955 yılına kadar Hava Kuvvetleri ve Türk Hava Kurumu'nda (THK) pilot olarak görev yaptı.

1936-05-03   İlk Türk kadın planör pilotu Naciye Toros

İstanbul Üniversitesi’nin bahçesinde bir planör kursu açıldığını duyup kaydını yaptırdı. İlk planör uçuşunu Sabiha Hanım’la birlikte, aynı planörde yaptı. İlk tek başına planör uçuşunu da 1937 yazında, yeniden katıldığı İnönü Kampı’nda gerçekleştirdi. Naciye Toros, havacılıkta bu kadarla kalmadı, motorlu uçak brövesini de almayı başardı.

1936-10-29   İlk Kadın Şehit Eribe Hürkuş.

Ünlü Türk havacılarından Vecihi Hürkuş'un kardeşinin kızı olan Eribe, 29 Ekim 1936'da Cumhuriyet Bayramı gösterileri için prova atlayışı sırasında paraşütünün tam açılmaması nedeniyle ağır yaralandı. Kazadan birkaç gün sonra Eribe Hürkuş iç kanama nedeniyle hayatını kaybetti.

1937-xx-XX  İlk kadın Helikopter pilotu Hanna Reitsch

Junkers Ju-87 Stuka ve Dornier Do-17’nin test pilotu olan Hanna Reitsch, Focke-Achgelis Fa-61, tam kontrollü helikopterin pilotluğunu da yapmıştır.

1937-xx-XX  İlk kadın Akrobasi pilotu Edibe Kutucuoğlu Subaşı

Sigorta kayıtlarında “minare işçisi” olarak geçen Sabiha Gökçen’in öğrencisi olan Edibe Kutucuoğlu, Planörle havada 5 saat kalanlara verilen gümüş C brövesini alan ilk kişi oldu. Uluslar arası akrobasi pilotluğu yapan ilk Türk kadınıdır.

1941-xx-XX  İlk Ace Pilots Lidya Litvyak ve Katya Budanova

Almanların Rusya’ya saldırması üzerine 586. Avcı Alayı’na katılan bu kadınlar birer savaş pilotu olup savaşa katılırlar. Bilindiği üzere 5 ve daha fazla düşman uçağı düşürene verilen sıfat “Ace Pilot” olmaktadır.

Litvyak tek 11, takım olarak 3; Katya ise tek 6 ve takım olarak 5 uçak düşürerek tarihe geçerler.

1946-xx-XX  İlk Türk hostesleri

İlk hosteslerimiz, Devlet Hava Yolları’nda (THY) 1946’da 20 adet DC-3 uçağının filoya katılması ile birlikte ortaya çıkan ihtiyaç sonucu göreve başladılar. 0 zaman onlara “havacı kadın kamarot” denmekteydi. Adile Tuğrul, Mualla Bayülken, Münevver Erdoğdu ve Nermin Şen, ilk hostes kızlarımız olarak havacılık tarihimizdeki yerlerini aldılar. Devlet Hava Yolları, eski bir pilot olan Muzaffer Hanıma kuruluşun başhostesliğini önerdiği zaman, Muzaffer Sel Yay Hanım hiç tereddüt etmeden teklifi kabul etti. Eşi Hikmet Yay da 1945’de Devlet Hava Yolları’na pilot olarak geçmişt. Türkiye’nin ilk başhostesidir. Hosteslerimiz

1947-02-12   Türkiye’de ilk uluslararası sefer yapıldı

Türkiye’de ilk uluslararası sefer; 12 Şubat 1947 günü Atina'ya yapıldı. Devlet Hava Yolları pilotları Orhan Ayata ve Adil Gözender yönetimindeki, TC-ABA tescil kodlu DC-3 uçağı saat 10:00’da Ankara’dan havalanmış, İstanbul’da aktarma yaptıktan sonra Atina’ya hareket etmiştir. Yolculuk toplam 2 saat 40 dakika sürmüştür.

1956-03-01   Türkiye’nin ilk kadın Hava Trafik Kontrolörü Nazmiye Göyük

İlk kadın hava trafik kontrolörü Nazmiye Göyük, Türk Hava Yolları’nın kurulduğu sene Devlet Hava Yolları Umum Müdürlüğü’nde göreve başlamış ve alanında ilk olmuştu. Eskişehir Anadolu Üniversitesi’nde de Hava Trafik bölümü açıldığında, emekli olmadan önce ve emekli olduktan sonra da eğitim görevlisi olarak ders veren Nazmiye Göynük, mesleğin öncülerindendir ve halen hayattadır.

Kendisinden meşaleyi, yeğeni ve halen Esenboğa’da Hava Trafik Kontrolörü olarak çalışmakta olan Ferhale Göyük devralmış ve gururla taşımaktadır.

1957-08-30   İlk Kadın Jet Pilotu Leman Bozkurt Altınçekiç

1932 yılında Sarıkamış, Kars’ta doğdu. Liseyi bitirdiği yıl Türkkuşu İnönü Tesisleri'nde planör eğitimi aldı. Hemen ardından Türkkuşu Motorlu Okulu'na öğretmen adayı olarak katıldı. 1954 yılında Silahlı Kuvvetler'e kadınların da alınmasıyla ilgili karar çıkınca İzmir Hava Harp Okulu'na başvurdu ve Ekim 1955'te burada eğitime başladı. Pervaneli uçaklarla eğitimini tamamlayarak 30 Ağustos 1957'de mezun oldu. Ağustos 1958'de Eskişehir'deki jet eğitim filosuna katıldı ve kısa sürede eğitimini başarıyla tamamladı. Kasım 1958'de jet pilotu brövesini takan Leman Bozkurt, dokuz yıl süreyle F-84 ve T-33 jet uçaklarında uçtu. NATO kuvvetlerinin de ilk ve uzun zaman boyunca tek kadın jet pilotu olmuştur. Sonraki yıllarda Hava Kuvvetleri'nin karargâh hizmetlerinde çalıştı. Personel Plan Şube Müdürü ve Merkez Şube Müdürü olarak görev yapan Leman Bozkurt Altınçekiç, kıdemli albay olarak Hava Kuvvetleri'nden emekli oldu.

Leman Bozkurt Altınçekiç, 4 Mayıs 2001'de İzmir'de hayatını kaybetmiştir.

1963-06-16   Uzayda İlk Kadın

Vostok 6 ile dünya yörüngesine fırlatılan Rus kozmonotu Valentina Tereshhova, uzaya seyahat eden ilk bayan oldu.

1964-xx-XX  İlk kadın uçuş doktoru Tabip Yarbay Türkan Demirel.

1964 yılında uçuş doktoru eğitimi alarak Hava Kuvvetleri'nde görev yaptı.

1993-03-25   Süpersonik uçakta uçan ilk kadın Barbara Harmer

Ses üstü uçan ilk ticari pilot olan Barbara Harmer, 3000 pilot arasından seçilip 6 aylık uzun ve pahalı eğitimini tamamlayıp Concord uçurmaya hak kazanan ilk kadın pilottur. Aynı sene Kaptan olarak ilk uçuşunu da New York JFK meydanına yapmıştır.

1993-11-08   İlk Ticari Kaptan Pilot Alev Kılıçkeser

1989’da Anadolu Üniversitesi’nin Pilotaj Bölümü’nde eğitime başlayıp. 1993 Ekim’inde mezun olan genç pilot adayı, 8 Kasım’da İstanbul Havayolları’nda işe başlamış ve henüz 22 yaşında Türkiye’nin yolcu uçağı kullanan ilk kadın pilotu unvanını kazanmıştır.

İstanbul Havayolları’nda yedi yılda yaklaşık 3 bin 500 saat uçuş gerçekleştiren Alev Kılıçkeser, 2000’de Pegasus Havayolları’na geçmiş, burada da bir yıl görev yapan ve yaklaşık bin saat uçuş gerçekleştiren pilot, 2001 Nisan’ında SunExpress Havayolları’na geçmiş, 2006 Temmuz’unda kaptan pilotluğa yükselmiştir.

1997-xx-XX  İlk Okyanus Aşırı Uçan Kadın Pilot Emel Arman

1994'te Anadolu Üniversitesi Sivil Havacılık Yüksek Okulu Pilotaj Bölümünü birincilikle bitiren Emel Arman, 1995 yılında THY’ye girdi. Uzun menzilli Airbus 340 tipi uçaklarda 2. pilot koltuğunda oturan Arman, 1997 yılında Atlas Okyanusu'nu geçerek ABD'nin New York kentine "okyanusu uçarak aşan ilk Türk kadın pilot" oldu.

2001-05-08   ilk şehit kadın pilotu Ayfer Gök

Konya Ana Jet üssünde görev yaparken, Konya'nın Ermenek ilçesi Daran Köyü yakınlarında, kullandığı F-5 uçağının düşmesi sonucu şehit olan, Türkiye'nin ilk şehit kadın pilotu Ayfer Gök.

2015-05-19   İlk kadın Türk akrotim pilotu Esra Özatay

İlk bayan akrotim pilotumuz olan Hava Pilot Binbaşı Esra Özatay; 1998 yılında Hava Harp Okulu’ndan mezun olarak aldığı tip eğitiminden sonra F5 savaş pilotu olarak kıtalarda görev yaptı.

Binbaşı Esra Özatay 2014 yılında Türk Yıldızları kadrosuna atanarak bir ilk oldu ve ilk gösteri uçuşunu 19 Mayıs 2015 günü Samsun’da yaptı.

Atatürk döneminde kadına verilen önem ve destek, ne yazıktır ki o’nun ölümünden sonra devam etmemiş, ancak 1956’da ilk kadın ATCo Nazmiye Göyük ile kadınlarımız yeniden havacılıkta yer almaya başlamışlardır.

www.servetbasol.com

160307