KÜLTÜR

Bu hafta iki ayrı konudan bahsedeceğim.

İkisi de doğrudan olmasa da, havacılıkla ilgili.

Biz insanımızı nasıl ve ne şekilde yetiştiriyoruz?

“Kültürümüzde çok ciddi bir 'EŞLİK ETME' yetersizliği vardır.

Bunlar, büyük ve karmaşık özellikler taşıyan tüm sistemlerimizde ciddi sorunlara neden olmaktadır.”

Bakınız: Ali Rıza Saral: Eşlik Etmek.

Tanımlayamadıkları için Amerika Birleşik Devleti uzmanlarının “şey” demek zorunda kaldıkları bir RFID (Radio-frequency identification), Rus Lev Sergeyevich Termen tarafından yapılmıştı.

Termen, kendi adı ile anılan ve iddialı uzay, ileri teknoloji, gelecek asır vs.. filmlerinde kullanılan, aslında hiçbir şeye dokunmadan çalınan bir müzik aleti. Belki de dünyada en çok üretilen. Ayrıca Interlace diye anılan video ve televizyon görüntülerinin resim kalitesini arttıran sistemin de yaratıcısı.

Sovyetler Birliğinin Genç Önderler Kurumu, ikinci dünya savaşındaki ABD-SSCB (müttefik) birlikteliği için ABD Büyük Elçisi Averell Harriman’a 4 Ağustos 1945 tarihinde dostluk adına tahtadan oyulmuş el yapımı bir ABD Devlet Mührü hediye etmişti.

İçinde ise şimdiye kadar kimsenin duymadığı ve bilmediği bir küçük cihaz ve bir de küçük anteni vardı. Bu cihazın güç kaynağı yoktu ve hiç sinyal göndermiyordu.

Çalışması ise basitti. Dışarıdan doğru frekansta sinyal gönderilince çalışıyor ve çok düşük frekansta mikrofon görevi görüp, bir verici olarak sinyalleri ses ile birlikte geri gönderiyordu. Aslında gelen sinyalden daha güçlü sinyal yaratması en büyük özelliği idi.

Bu el yapımı ABD Devlet Mührü, Büyük Elçinin çalışma odasında 1952 senesine kadar asılı kaldı. Ta ki Büyük Elçi George F. Kennan’ın konuşmalarını İngiliz radyo operatörü frekans ararken tesadüf eseri rastlayana kadar. Elbette o sırada Ruslar sinyal göndermekte ve Büyük Elçinin odasını dinlemekte idiler.

Amerikalılar o “şey”i Büyük Elçi Devlet Mührü’nü çalışma odasına astıktan 7 sene sonra bulmuşlardı ama sorun sanki yeniden başlamış gibiydi. Ortada ne bir güç kaynağı ne de nasıl çalıştığına dair hiçbir ipucu yoktu. Eski bir MI5 ajanı ve bir bilim adamı olan Peter Wright uzun uğraşlar sonucunda “şey”in nasıl çalıştığını keşfetti. O “şey”i bulamasalardı, onun sonsuza kadar çalışacağından hiç şüpheleri yoktu.

Bu iki konu, havacılığı şöyle ilgilendiriyor.

SHY SMS, Adil Kültürü şöyle tanımlar;

Emniyet kültürü ile değişmeli olarak kullanılan, insanların emniyetle ilgili bilgileri güven içinde paylaşabildikleri ve paylaşmak için teşvik edildikleri ve ödüllendirildikleri, kabul edilebilir ve edilemez davranışlar arasındaki ilkesel ayrımın bilinir hale getirildiği, emniyetli düşünmeyi, sorgulamayı, rehavete karşı direnci, kişisel sorumluluğu ve kurum içi otokontrolü kapsayan bir yaklaşımı,

Bu tanımda Türk insanını bulmak zordur.

SMM – Emniyet Yönetimi Elkitabı

2.6    İNSANLAR, BAĞLAM VE EMNİYET – SHEL MODELİ

2.6.1 Havacılık işyerleri çok bileşenli, çok özellikli, karmaşık operasyonel bağlamlardır. Sistemin üretim hedeflerine ulaşabilmesi için, bu işyerlerinin işlevleri ve performansları pek çok bileşenlerinin arasındaki karmaşık ilişkileri de içerir.

2.6.2 Emniyete insan katkısını anlayabilmek ve sistemin üretim hedeflerine erişmek için gereken kişisel operasyonel performansı desteklemek için, kişisel operasyonel performansın operasyonel bağlamın çeşitli bileşenleri ve özelliklerinden nasıl etkilenebileceğini ve bileşenler, özellikler ve insanlar arasındaki ilişkileri anlamak gerekir.

Bu tespitte ise, insanın ön plana çıktığını görmekteyiz.

Hepimizin bildiği gibi havacılık konusunda henüz insanımızı nasıl yetiştireceğimiz ile ilgili politika geliştiremedik.

Meslektaş olmayınca uzman da olmuyor.

Elimizde ortak bir eğitim düzeyinden geçmiş, aynı tanım ve kavramlar ile okumuş ve çalışmış, kısaca ortak altyapı sahibi aday olmayınca, insanımızı anlamakta elbette zorlanacağız.

1107-SMS/GYS Uygulaması yazımda ortak gereklerden bahsetmiş ve Doc 9859 AN/474 sayfa 215, 216 ve 217 eğitim süreçlerini hatırlatmıştım. Toplam 145 maddeden oluşan uygulama, 1.ci satırda yazdığı gibi ICAO tarafından en az 1225 günde yapılabilir olarak saptanmış (3 sene, dört ay, 10 gün).

Günümüzde iki sorun hala giderilmemiş durumda;

1- Ortak Kültür sorunu,

2- Ortak Havacılık Eğitimi sorunu.

Yabancılar şimdilerde çalışmaya geliyorlar ülkemize.

Çok yakında eğitmeye de gelirlerse hiç şaşmam.