March 6-12, 2017
Bu hafta Kadın Havacılar haftası.
Bunu yazmak bile zoruma gidiyor.
"Havacı Kadın" bu haftanın özel tanımı, kadın tarafından yaklaşarak;
Havacılık tarafından yaklaşınca "Kadın Havacı" oluyor.!?
Havacının kadını erkeği olmaz.
“Can’ca Başarı Bursu” Sahibi Yağmur Gençoğlu:
Açık konuşmak gerekirse ben bu seçimi yaparken cinsiyetle ilgili hususları hiç göz önünde bulundurmadım. Benim düşünceme göre bir sektörün ya da bir mesleğin bir cinsiyete daha uygun olması gibi bir durum söz konusu değildir.
Cinsiyet ayrımı nerden girdi bu işe hepimiz biliyoruz.
Dilimizde “Hanım” sözcüğünün nerden geldiğini de biliyoruz.! (Han’ım.!)
Yine de şu Havacılık Kronolojisi’nden özetleyelim.
1784-06-04 Balonla ilk uçan kadın
Lyons, France’dan bir opera sanatçısı olan Bayan Elisabeth Thible, ilk balonla uçan kadın ünvanına sahiptir.
1799-10-12 Paraşüt ile atlayan ilk kadın
Jeanne Geneviève Labrosse / Garnerin İlk defa tek başına balon kullanan sonrar da balonu salıp, balon sepetine bağlı paraşüt ile 900m den inen kadın pilottur.
1910-03-08 İlk Ruhsatlı Bayan Pilot
Raymonde de la Roche Fransız Elise Deroche, uçma tutkunu bir barones idi ve Paris’te verilen lisans No.36 ile dünyanın ilk kadın pilotu olma unvanına sahiptir.
1911-08-02 ABD’de ilk lisanslı kadın Pilot
ABD’lerinde ilk lisanslı kadın pilot, bir drama eleştirmeni olan Harriet Quimby‟dir.
1912-01-XX Uçak Patenti alan ilk kadın
Amelie Hedwig 13-09-1911 tarihinde ilk Alman Pilot Lisansı alan Amelie Hedwig Beese, 1912 Ocağında ilk katlanır uçak patentini almıştır.
1912-04-16 İngiltere-Fransa Arası uçan ilk kadın.
Gustave Hamel’in öğrencisi Bayan Harriet Quimby, Dover’dan kalkarak Calais yakınlarına Bleriot Type-I model uçağı ile indi.
1913-11-30 İlk Türk Kadın Yolcu,
Kadın Haklarını Koruma Cemiyeti kurucu üyelerinden Belkis Şevket Hanım 30 Kasım 1913'de Fethi Bey'in kullandığı Döperdüsin tipi uçakla uçtu.
1927-10-27 Uçak kazasında ölen ilk Türk Kadın
Trakya'daki tatbikata gelen Junkers A20'ye yolcu olarak binen Mefharet Hakkı Hanım 27 Ekim 1927 günü Üsteğmen Asım komutasındaki uçağın iniş sırasında kırım geçirmesi sonucu beyin kanamasından hayatını kaybetti.
1927-12-XX İlk Kadın Ticari Pilot
Marga von Etzdorf Lisans alıp Deutschen Lufthansa (DLH)’da sözleşmeli Co-Pilot olarak uçmaya başlayan Marga von Etzdorf, Junkers F 13 ile Berlin-Breslau ve BerlinStuttgart-Basel üzerinde yolcu taşıdı. 10.000 uçuş kilometre sonra, Hamburger havayolu B2 sertifikası, sonra da 5.000 km daha kazanmak için gerekli zamanı ulaştı. Terfi beklerken denetçiler üç saat boyunca onu sorguya çektiler. Kadınların Alman Pilot Okulu'na kabul edilmeleri mümkün değildi çünkü gerekli bilgiler kendisine öğretilmemişti diyorlardı. Alman Araştırma Enstitüsü'nde mühendis olarak çalışmaya başladı. Daha sonraları akrobasi pilotluğu yaptı ve gösterilere katıldı. İstanbuldada gösteri uçuşları yapmıştır.
1932-04-21 İlk Türk Sivil Pilot Okulu
Vecihi Hürkuş, ilk Türk Sivil Tayyare Mektebi’ni kurar. İkisi kız olmak üzere 12 öğrenci kaydolur. 27 Eylül 1932’de eğitim ve öğretime başlanır. Okulun amacı Türk gençliğini havacılığa alıştırmak, tayyareci kuşaklar yetiştirerek Türkiye Cumhuriyeti hava ordusunun yedek gücü olmaktı. Okulun motorlu ve motorsuz iki şubesi olacaktı. Eğitim teorik ve uygulamalı olarak yapılıyordu. Büyük bir atölyesi vardı. Kalamış’ta bir hangar ve uçuş alanı olarak kullandıkları küçük bir sahası, bir de Fikirtepesi’nde uçuş alanları vardı. İlk 12 öğrenci Sait, Tevfik, Muammer, Abdurrahman, Salih, Osman, Rıza, Hikmet, Hüseyin, Kenan, Bedriye ve Eribe idi. Öğrencilerin eğitim sırasında hiçbir kazası olmamıştır. Zor koşullarda eğitim yaparken bazı kurumların, örneğin Tekel İdaresi’nin ve İş Bankası’nın reklâmlarını yapmış, bazı vatansever yetkili kuruluşların da yardımları olmuştur.
1932-05-20 İlk Transatlantik Aşırı Uçan Kadın Pilot
Harbour Grace, Newfoundland ile Derry, Kuzey Irlanda arsı 3,752 km’yi 15 sa. 18 dak. da Lockheed Vega uçağı ile aşan Amelia Earhart olmuştur.
1933-08-XX İlk Kadın Pilotumuz
Bedriye Tahir GÖKMEN, Vecihi Sivil Tayyare Mektebi mezun olan ilk kadın pilotumuzdur.
1935-10-XX İlk Türk kadın Paraşütçü.
İlk paraşütçü Yıldız Uçman Rus R-5 uçağından yaptığı atlayış ile Türkiye'nin ilk kadın paraşütçüsü oldu.
1936-02-25 İlk Asker Kadın Pilot Sabiha Gökçen.
1935'te Türk Hava Kurumu'nun Türk Kuşu Sivil Havacılık Okulu'na girdi, Ankara'da yüksek planörcülük brövelerini aldı. Yedi erkek öğrenciyle birlikte Kırım'a gönderilerek altı aylık yüksek planörcülük eğitimini Koktebel Yüksek Planör Okulu'nda tamamladı. Eskişehir Havacılık Okulu’nda Savmi Uçan ve Muhittin Bey’den özel uçuş eğitimi aldı. 25 Şubat 1936'da ilk defa motorlu uçak ile uçmaya başladı. O yıllarda kızlar askerî okullara alınmadığı için özel bir üniforma giydirilerek Eskişehir Uçuş Okulu’nda, 1936-1937 döneminde 11 ay boyunca özel eğitim aldı. Bu eğitim sırasında kendisine ilkokul öğretmeni Nüveyre Uyguç eşlik etti. Gökçen, brövesini aldıktan sonra Eskişehir’deki 1. Hava Alayı’nda altı ay görev yaptı, bu sırada Trakya ve Ege manevralarına katıldı. Tek başına yaptığı uçakla Balkan turu büyük ilgi çekti. 1955 yılına kadar Hava Kuvvetleri ve Türk Hava Kurumu'nda (THK) pilot olarak görev yaptı.
1936-10-29 İlk Kadın Şehit Eribe Hürkuş.
Ünlü Türk havacılarından Vecihi Hürkuş'un kardeşinin kızı olan Eribe, 29 Ekim 1936'da Cumhuriyet Bayramı gösterileri için prova atlayışı sırasında paraşütünün tam açılmaması nedeniyle ağır yaralandı. Kazadan birkaç gün sonra Eribe Hürkuş iç kanama nedeniyle hayatını kaybetti.
1937-xx-XX İlk kadın Akrobasi pilotu
Edibe Kutucuoğlu Subaşı, Sigorta kayıtlarında “minare işçisi” olarak geçen Sabiha Gökçen’in öğrencisi olan Edibe Kutucuoğlu, Planörle havada 5 saat kalanlara verilen gümüş C brövesini alan ilk kişi oldu. Uluslar arası akrobasi pilotluğu yapan ilk Türk kadınıdır. 1936-05-03 İlk Türk kadın planör pilotu Naciye Toros, İstanbul Üniversitesi’nin bahçesinde bir planör kursu açıldığını duyup kaydını yaptırdı. İlk planör uçuşunu Sabiha Hanım’la birlikte, aynı planörde yaptı. İlk tek başına planör uçuşunu da 1937 yazında, İnönü Kampı’nda gerçekleştirdi. Naciye Toros, havacılıkta bu kadarla kalmadı, motorlu uçak brövesini de almayı başardı.
1938-02-XX İlk kadın Helikopter pilotu
Hanna Reitsch Junkers Ju-87 Stuka ve Dornier Do-17’nin test pilotu olan Hanna Reitsch, Focke-Achgelis Fa-61, tam kontrollü helikopterin pilotluğunu da yapmıştır.
1941-xx-XX İlk Ace Pilots
Lidya Litvyak ve Katya Budanova. Almanların Rusyaya saldırması üzerine 586. Avcı Alayı’na katılan bu kadınlar birer savaş pilotu olup savaşa katılırlar. Bilindiği üzere 5 ve daha fazla düşman uçağı düşürene verilen sıfat “Ace Pilot” olmaktadır. Litvyak tek 11, takım olarak 3, Katya ise tek 6 ve takım olarak 5 uçak düşürerek tarihe geçerler.
1946-xx-XX İlk Türk hostesleri.
İlk hosteslerimiz, Devlet Hava Yolları’nda (THY) 1946’da 20 adet DC-3 uçağının filoya katılması ile birlikte ortaya çıkan ihtiyaç sonucu göreve başladılar. O zaman onlara “havacı kadın kamarot” denmekteydi. Adile Tuğrul, Mualla Bayülken, Münevver Erdoğdu ve Nermin Şen, ilk hostes kızlarımız olarak havacılık tarihimizdeki yerlerini aldılar. Eşi Hikmet Yay 1945’de Devlet Hava Yolları’na geçmişti. Devlet Hava Yolları, eski bir pilot olan Muzaffer Hanıma kuruluşun başhostesliğini önerdiği zaman, Muzaffer Sel Yay Hanım hiç tereddüt etmeden teklifi kabul etti. Türkiye’nin ilk başhostesidir.
1956-03-01 Türkiye’nin ilk kadın Hava Trafik Kontrolörü Nazmiye Göyük.
İlk kadın hava trafik kontrolörü Nazmiye Göyük, Türk Hava Yolları’nın kurulduğu sene Devlet Hava Yolları Umum Müdürlüğü’nde göreve başlamış ve alanında ilk olmuştu. Eskişehir Anadolu Üniversitesi’nde de Hava Trafik bölümü açıldığında, emekli olmadan önce ve emekli olduktan sonra da eğitim görevlisi olarak ders veren Nazmiye Göynük, mesleğin öncülerindendir ve halen hayattadır. Kendisinden meşaleyi, yeğeni ve halen Esenboğa‟da Hava Trafik Kontrolörü olarak çalışmakta olan Ferhale Göyük devralmış ve gururla taşımaktadır.
1957-08-30 Hava Harb Okulundan mezun ilk Kadın Jet Pilotumuz.
1932 yılında Sarıkamış, Kars’ta doğdu. Liseyi bitirdiği yıl Türkkuşu İnönü Tesisleri'nde planör eğitimi aldı. Hemen ardından Türkkuşu Motorlu Okulu'na öğretmen adayı olarak katıldı. 1954 yılında Silahlı Kuvvetler'e kadınların da alınmasıyla ilgili karar çıkınca İzmir Hava Harp Okulu'na başvurdu ve Ekim 1955'te burada eğitime başladı. Pervaneli uçaklarla eğitimini tamamlayarak 30 Ağustos 1957'de mezun oldu. Ağustos 1958'de Eskişehir'deki jet eğitim filosuna katıldı ve kısa sürede eğitimini başarıyla tamamladı. Kasım 1958'de jet pilotu brövesini takan Leman Bozkurt, dokuz yıl süreyle F-84 ve T-33 jet uçaklarında uçtu. NATO kuvvetlerinin de ilk ve uzun zaman boyunca tek kadın jet pilotu olmuştur. Sonraki yıllarda Hava Kuvvetleri'nin karargâh hizmetlerinde çalıştı. Personel Plan Şube Müdürü ve Merkez Şube Müdürü olarak görev yapan Leman Bozkurt Altınçekiç, kıdemli albay olarak Hava Kuvvetleri'nden emekli oldu. Leman Bozkurt Altınçekiç, 4 Mayıs 2001'de İzmir'de hayatını kaybetmiştir.
1963-06-16 Uzayda İlk Kadın.
Vostok 6 ile dünya yörüngesine fırlatılan Rus kozmonotu Valentina Tereshhova, uzaya seyahat eden ilk bayan oldu.
1964-xx-XX İlk Türk Kadın Uçuş Doktoru Tab. Yrb. Türkan Demirel.
1964 yılında uçuş doktoru eğitimi alarak Hava Kuvvetleri'nde görev yaptı. İlk kadın uçuş doktoru Tabip Yarbay Türkan Demirel. Gata'da uzmanlık eğitimi alarak (1965-69) Hava Kuvvetleri'nde görev yaptı.
1993-03-25 Süpersonik uçakta kaptan olan ilk kadın Barbara Harmer.
Sesüstü uçan ilk ticari pilot olan Barbara Harmer, 3000 pilot arasından seçilip 6 aylık uzun ve pahalı eğitimini tamamlayıp Concord uçurmaya hak kazanan ilk kadın pilottur. Aynı sene Kaptan olarak ilk uçuşunu da New York JFK meydanına yapmıştır.
1993-11-08 İlk Türk Ticari Kaptan Pilot Alev Kılıçkeser.
1989’da Anadolu Üniversitesi’nin Pilotaj Bölümü’nde eğitime başlayıp. 1993 Ekim’inde mezun olan genç pilot adayı, 8 Kasım’da İstanbul Havayolları’nda işe başlamış ve henüz 22 yaşında Türkiye’nin yolcu uçağı kullanan ilk kadın pilotu unvanını kazanmıştır. İstanbul Havayolları’nda yedi yıl, Pegasus Havayollarında bir yıl görev yapmış, 2001 Nisan’ında da SunExpress Havayolları’na geçen Kılıçkeser, 2006 Temmuz’unda kaptan pilotluğa yükselmiştir.
1997-xx-XX İlk Okyanus Aşırı Uçan Türk Kadın Pilot Emel Arman.
1994'te Anadolu Üniversitesi Sivil Havacılık Yüksek Okulu Pilotaj Bölümünü birincilikle bitiren Emel Arman, 1995 yılında THY’ye girdi. Uzun menzilli Airbus 340 tipi uçaklarda 2. pilot koltuğunda oturan Arman, 1997 yılında Atlas Okyanusu'nu geçerek ABD'nin New York kentine ‘okyanusu uçarak aşan ilk Türk kadın pilot’u oldu.
2001-05-08 ilk Türk şehit kadın pilotu Ayfer Gök.
Konya Ana Jet üssünde görev yaparken, Konya'nın Ermenek ilçesi Daran Köyü yakınlarında, kullandığı F-5 uçağının düşmesi sonucu şehit olan, Türkiye'nin ilk şehit kadın pilotu Ayfer Gök.
2006-09-18 İlk kadın uzay turisti Anuşe Ansari.
Ansari’yi taşıyan Rus Soyuz uzay aracı 18 Eylül 2006'da Kazakistan’dan fırlatıldı. Uzay aracında bir Amerikalı astronot ve bir Rus Kozmonot bulunuyordu. (İlk Müslüman kadın astronot).
2015-05-19 İlk bayan Türk akrotim pilotu Esra Özatay.
İlk bayan akrotim pilotumuz olan Hava Pilot Binbaşı Esra Özatay; 1998 yılında Hava Harp Okulu’ndan mezun olarak aldığı tip eğitiminden sonra F5 savaş pilotu olarak kıtalarda görev yaptı. Binbaşı Esra Özatay 2014 yılında Türk Yıldızları kadrosuna atanarak bir ilk oldu ve ilk gösteri uçuşunu 19 Mayıs 2015 günü Samsun’da yaptı.
2016-06-03 İlk Türk kadın Helikopter Pilotu, Semin Öztürk.
04 Nisan - 03 Haziran 2016 tarihleri arasında TUSAŞ Uçuş Okulu eğitmenlerince verilen uçuş eğitimi ve yapılan kontrol uçuşu sonucunda, Semin Öztürk’e mezuniyet belgesi verildi.
Bizler böyle yazdıkça kadınlarımız için için bize gülmekteler. Daha el atmayıp yapmadıkları o kadar çok iş var ki, sayamazsınız.
Erkekler “ne iş olsa yaparım” cıdırlar.
Kadınlar ise seçerler.
Arkadaşlarını seçerler, okullarını seçerler, mesleklerini seçerler, iş seçerler ve en sonunda da kocalarını seçerler.
Kolejde bir söz öğrenmiş ama ne olduğunu anlamam için çok uzun bir süre geçmesi gerekmişti;
“The boy runs after the girl, till she catches him!”
“Erkek kızın peşinden, kız onu yakalayana kadar koşar!”
Nereye koyacağımızı bilemediğimiz kadınlarımız, o engin gönülleri ile biz erkekleri böyle durumlar yarattığımız için affederler umuduyla…
Yorumlar