PIAAC 2023 YETİŞKİN BECERİLERİ ARAŞTIRMASI:

OECD tarafından 10 Aralık 2024 tarihinde Yetişkin Yeterliklerinin Uluslararası Değerlendirilmesi Programı (Programme for the International Assessment of Adult Competencies - PIAAC) kapsamında yayımlanan Yetişkin Becerileri Araştırması 2023, PISA’nın 15 yaş grubundaki öğrencilerin temel becerilerini inceleyen yaklaşımına benzer şekilde, 16-65 yaş aralığındaki yetişkinlerin sahip olması gereken becerileri detaylı bir şekilde ele almaktadır.

PIAAC, 16-65 yaş aralığındaki yetişkinlerin sahip olması gereken becerileri değerlendirir.

Türkiye, 2012 yılında PIAAC’ın ilk döngüsüne katılmış, 2023 yılında gerçekleştirilen ikinci döngüye ise dahil olmamıştır.

2023 Yetişkin Becerileri Araştırması 16-65 yaş arası (1957-2007 yılları arasında doğmuş) yetişkinleri kapsamakta ve zorunlu eğitimin bitiminden emekliliğin başlangıcına kadar olan süre zarfındaki yetişkinlerin becerileri hakkında veriler sunmaktadır.

• Sözel Beceriler: Bireyin bilgi ve potansiyelini geliştirmesi, yaşam amaçlarına ulaşması ve toplumsal hayata etkin bir şekilde katılabilmesi için gereken yazılı metinlere erişmesi, bunları anlaması, değerlendirmesi ve bunlar üzerinde düşünmesi olarak tanımlanmaktadır.

• Sayısal Beceriler: Yetişkin yaşamındaki çeşitli durumların matematiksel gerekliliklerini yerine getirmek ve etkin şekilde yönetmek için matematiksel içeriğe, bilgilere ve farklı biçimlerde temsil edilen kavramlara erişme, bunları kullanma ve eleştirel bir yaklaşımla muhakeme etme yeteneği olarak tanımlanmaktadır.

• Uyarlanabilir problem çözme becerileri: Çözüm için bir yöntemin hemen bulunamadığı dinamik olarak değişen bir durumda, bireyin hedeflerine ulaşma kapasitesi olarak tanımlanmaktadır.  Problemi tanımlama, bilgi arama ve farklı bilgi ortamlarında ve bağlamlarda çözümün uygulanması sürecinde bilişsel ve üstbilişsel becerilerin kullanılmasını kapsamaktadır.

Yetişkin Becerileri Anketi kapsamında bireylerin performansları 500 puan üzerinden ölçülmektedir. Bununla birlikte her beceri alanı için yeterlik düzeyleri tanımlanmıştır. Böylece puanı herhangi bir yeterlik düzeyinin kapsadığı puan aralığına karşılık gelen bireylerin, odağa alınan beceriler kapsamında neler yapabildiği açıklanabilir hale gelmiştir.

Sözel beceriler ve sayısal beceriler için 6 ayrı yeterlik düzeyi (1. düzey altı, 1. düzey, 2. düzey, 3. düzey, 4. düzey ve 5. düzey) tanımlanmışken,

Uyarlanabilir problem çözme becerileri için 5 yeterlik düzeyi (1. düzey altı, 1. düzey, 2. düzey, 3. düzey ve 4. düzey) tanımlanmıştır.

Örnek vermek gerekirse; sözel becerilerde 1. düzeyde yer alan bir yetişkinin temel düzeyde sözcük bilgisine sahip olması, kısa bir metni okuyabilmesi ve bu metinde verilen tek parçadan oluşan bir bilgiyi gösterebilmesi beklenmektedir. 5. düzeyde sözel beceriye sahip bir yetişkin ise gerek farklı bilgi ve fikirleri sentezleyerek, gerekse bilgiyi farklı bağlamlara transfer ederek ve mantıklı kavramsal modeller oluşturarak sonuca ulaşmanın gerekli olduğu soruları yanıtlayabilir.

PIAAC 2023 BULGULARI

1. YETİŞKİNLERİN SAYISAL, SÖZEL VE UYARLANABİLİR PROBLEM ÇÖZME BECERİLERİNDEKİ PERFORMANSLARI

• PIAAC 2023’te Finlandiya’daki yetişkinler hem sözel (OECD ortalaması: 260, Finlandiya: 296) hem de sayısal alanda (OECD ortalaması: 263, Finlandiya: 294) en yüksek performansları elde etmiştir.

• Uyarlanabilir problem çözme beceri performansı en yüksek ülkeler Finlandiya ve Japonya’dır.  (OECD ortalaması: 251, her iki ülkenin puanı: 276).

• On bir ülke (Şili, Hırvatistan, Fransa, Macaristan, İsrail, İtalya, Güney Kore, Litvanya, Polonya, Portekiz ve İspanya) tüm beceri alanlarında OECD ortalamasının altında performans göstermiştir.

OECD ülkelerindeki yetişkinlerin %26’sı sözel beceri alanında, %25’i sayısal beceri alanında, %29’u ise uyarlanabilir problem çözme beceri alanında en düşük yeterlik (1.düzey veya altında) düzeyine sahiptir.

• PIAAC’a katılan toplam 14 ülkede sözel beceri alanında düşük performans gösteren yetişkinlerin oranı artmış, bununla birlikte hiçbir ülkede azalma görülmemiştir.

• Sayısal beceri alanında düşük performans gösteren yetişkinlerin oranı 9 ülkede artmış; sadece Kanada, Finlandiya ve Singapur’da azalmıştır.

PIAAC’a katılan ülkelerdeki her beş yetişkinden biri her üç beceri alanında da en düşük yeterlik düzeyine sahiptir.

• PIAAC’a katılan ülkelerdeki her beş yetişkinden biri her üç alanda da en alt düzey olan 1. düzey veya altında yeterliğe sahiptir.

• Japonya’da her üç alanda 1. düzey veya altında puan alanların oranı %7 ile en düşük, Şili’de ise %44 ile en yüksektir. PIAAC’a katılan çoğu ülkede, nüfusun en düşük performans gösteren %10’luk kesiminin sözel ve sayısal becerilerinde düşüşler yaşanmıştır.

• Buna karşılık, nüfusun en yüksek performans gösteren %10’luk kesiminin becerilerinin gelişimi olumlu yönde bir seyir izlemiş ve bu durum ülkeler arasındaki beceri eşitsizliklerinin genişlemesine yol açmıştır. Singapur ve Amerika Birleşik Devletleri, sözel ve sayısal beceri alanlarında en büyük eşitsizliklerin görüldüğü ülkeler olmuştur.

YAŞ

PIAAC’a katılan çoğu ülkede en yüksek ortalama puanlar 25-34 yaş aralığındaki genç yetişkinler ile 16-24 yaş aralığındaki genç yetişkinler arasında görülmüştür.

25-34 yaş aralığındaki genç yetişkinler, 31 ülkenin 15’inde sözel beceri alanında, 14’ünde sayısal beceri alanında ve 16’sında uyarlanabilir problem çözme alanında en yüksek ortalama performansa ulaşırken, 16-24 yaş aralığındaki genç yetişkinler ise, 14 ülkede sözel beceri alanında, 12’sinde sayısal beceri alanında ve 14’ünde uyarlanabilir problem çözme alanında en yüksek ortalama performansa ulaşmıştır. 16-24 yaş aralığındaki genç yetişkinlerin sözel beceri performansı son on yılda sınırlı sayıda ülkede iyileşmiştir.

EĞİTİM DÜZEYİ

Yükseköğretim mezunu yetişkinler, sözel beceri alanında ortaöğretim mezunu olanlardan 33 puan, ortaöğretim mezunu dahi olmayanlardan ise 43 puan daha yüksek performans göstermiştir. Yükseköğretim mezunu yetişkinler ile ortaöğretim mezunu dahi olmayan yetişkinler arasındaki puan farkı en fazla olan ülkeler Fransa, Almanya, Singapur, İsviçre ve Amerika Birleşik Devletleri’dir.

EBEVEYNİN EĞİTİM DÜZEYİ

Ebeveyni yüksek eğitim düzeyine sahip yetişkinler tüm beceri alanlarında daha yüksek performans göstermiştir. En az bir ebeveyni yükseköğretim mezunu olanlar, her iki ebeveyni de ortaöğretim mezunu dahi olmayan yetişkinlerden sözel beceri alanında 50 puan, sayısal beceri alanında 49 puan ve uyarlanabilir problem çözme alanında 42 puan daha yüksek performans göstermiştir.

CİNSİYET

Cinsiyetler arasındaki beceri ortalamaları farkları, özellikle sözel beceriler ve uyarlanabilir problem çözme alanlarında düşüktür. Kadınlar, sözel becerilerde erkeklere kıyasla ortalama 3 puan daha yüksek performans sergilerken, erkekler sayısal becerilerde (10 puan) ve uyarlanabilir problem çözme becerilerinde (2 puan) daha yüksek puan almıştır.

GÖÇMENLİK GEÇMİŞİ

Sözel beceri alanında, göçmen yetişkinler (hem kendi hem ebeveynleri başka ülkede doğmuş) ortalama olarak yerli (hem kendi hem ebeveynleri yaşadığı ülkede doğmuş) yetişkinlerin 44 puan altında performans göstermiştir. Almanya, Danimarka ve Hollanda gibi göçmen nüfusun yoğun olduğu ülkelerde de fark ise oldukça büyüktür (yaklaşık 70 puan).

BECERİLERE YATIRIMIN EKONOMİK VE SOSYAL SONUÇLARI

• Bireylerin beceri düzeyleri, istihdam edilebilirlik ve ücret artışı ile ilişkilidir. Daha yüksek beceri düzeyine sahip bireylerin daha yüksek kazanç elde etme olasılığı daha fazladır.

• OECD ülkelerinde, her üç çalışandan biri sahip olduğu nitelik, beceri ve eğitim alanına uygun olmayan işlerde istihdam edilmektedir.

Türkiye, 2012 yılında PIAAC’ın ilk döngüsüne katılmış, 2023 yılında gerçekleştirilen ikinci döngüye ise dahil olmamıştır.

PIAAC 2023 sonuçları konuşulurken Türkiye’nin bir önceki döngüde gösterdiği performansın hatırlanmasında fayda görülmektedir.

• Türkiye, sözel becerilerde 227 puan elde ederek 268 puan olan OECD ortalamasının gerisinde kalmıştır. Türkiye bu puan ile araştırmaya katılan ülkeler arasında en düşük puana sahip üç ülkeden biri olmuştur.

• Türkiye, sayısal becerilerde 219 puan elde ederek en düşük puan alan iki OECD ülkesinden biri olmuştur.

• Türkiye’de yetişkinlerin %35’i teknoloji yoğun ortamlarda problem çözme becerisi alanında 1. düzey ve altı yeterlik düzeyinde yer almıştır.

• Teknoloji yoğun ortamlarda problem çözme konusunda, Türkiye’de en yüksek beceri seviyeleri olan 2. ve 3. düzeylerdeki yetişkinlerin oranı yalnızca %8 olmuştur. Türkiye, bu oranla ülkeler arasında son sırada yer almış ve %31 olan OECD ortalamasının gerisinde kalmıştır.

Türkiye açısından, 2023 döngüsüne katılmamış olmak uluslararası kıyaslama fırsatının kaçırıldığı anlamına gelse de bu durum, ulusal çalışmalarla toplumun tüm kesimlerinin beceri düzeylerini kapsamlı bir şekilde analiz ederek harekete geçme ihtiyacını daha da önemli hale getirmektedir.

https://tedmem.org

Bu özete burada yer veriş nedenim, “cahiliye dönemi” diye adlandırdığım son 20 yılda, artık araştırmaların verilerinden de korkar hale geldiğimiz ve ünlü “Okuma düzeyi arttıkça oylarımız düşüyor- Enerji ve Tabii Kaynaklar Bakanı Taner Yıldız-2015” vecizesi doğrultusunda her bilgiden kaçan bir politikadan bahsediyoruz.

Bu tür politikalar sonucu, bilime kıymet vermeden depremde yıkılan şehirler, dağ başında kuralsızca işletmeye açılan oteller, işini doğru yapmaktan uzak liyakatsiz, sorumsuz sorumlular ile günlük ve bireysel çıkarları ile, gelecek neslin kısmetlerini de çaldıklarının umursamaz tavırlarını artık kimse yadırgamıyor.

Gerçek şu ki; Gelecek de bir gün gelecek.

https://servetbasol.com