SN. BOLAT: 2005’ DEN BU YANA THY İLE BÜTÜNLEŞTİNİZ. BU İŞİ DE KOTARIN LÜTFEN

Sn. Ahmet BOLAT. Her konuyu ayrı kompartımanlarda değerlendireceğinize inanmak istememden ötürü size bu yazıyı yalnız Havacılık müzeleri konusunda seslenmek ve bu arada okurları da bilgilendirmiş olmak amacı ile kaleme aldım. Nasıl karşılayacağınızı bilmiyorum ama arzu ederseniz başka hiçbir konuya değinmeden bu konuda sizinle görüşmeğe de amadeyim demek geçiyor içimden. Ancak bana, “siz ne sıfatla benimle bu konuyu görüşeceksiniz” diye soracak olursanız, buna cevabım yok. Sizi, sektörün eski bir mensubu olmaktan ve katkım milyonda bir bile olsa SARIGÖL’ e sivil havacılığı daha çok sevdirmeye çalışmış biri olmamdan ötürü kendime pay çıkartmaya çalışır olmaktan öte bir normla cevaplayabilmem mümkün değil. Esasen görüşüm ve önerim ilginizi çekerse bu konuyu Sn. Gökhan SARIGÖL ile görüşmenizin daha doğru olacağı da açık.

Bu konu için müracaat edilecek tabii ki başka kuruluşlar da mevcut. Bunu biliyorum. Ancak en yakışanını düşünüp, doğrusunu önermeğe çalışmak gibi bir takıntım var. Bu konuda en doğru olan Türk Hava Yolları nezdinde sizsiniz Sn. BOLAT. Şayet konu ilginizi çekerse bende, yuvadan uzaklaştırıldıktan 22 sene sonra bile olsa şirketime yakışacağına emin olduğum bu oluşumun ilk adımını atmış olmaktan ötürü mutluluk duyacağım.

ESKİLERE KISA BİR BAKIŞ: 1986 yılında THY' de Tanıtma ve Halkla İlişkiler Başkanlığı görevindeydim. Bir gün. Şehremini lisesinde orta 3 veya lise 1 ci sınıfta olan bir delikanlı geldi yanıma. Sivil Havacılığa duyduğu merakı anlattı. Ve de ben o görevden ayrılana kadar müdavimi oldu ünitenin. Verdiğim her türlü bilgiyi teşekkürle alıyor ve mutlu oluyordu. Söz konusu görevde bulunduğum süre zarfında bıkmadan, uzanmadan kendisini ilgilendireceğine inandığım her türlü bilgiyi paylaştım onunla. Ona sahip olduğu ilk uçak maketini ben vermişim. 16 yaşındaymış o günlerde. İlk ziyaretimde söylemişti. Hatta o uçakla bir resim bile çektirdik. Bu sivil havacılığa meraklı gencin ismini soracaksanız: Gökhan SARIGÖL.

BUGÜN FLORYA’DA, FLY SERVİCES’ DE NELER VAR. Çok uzun seneler geçti. Kendisini on beş gün önce gördüm. Ve de iki gün önce 10 Aralık 2025 günü Gökhan'ın işyerini ikinci kez ziyaret ettim. Evet ilk uçak maketini Türk Hava Yollarından / benden hediye olarak alan bu genç şimdi 11.500 adet uçak maketinin sahibiydi. İnanamadım. Fiy Services 'in CEO'su şimdi. Kanada'da bir Hava Taşımacılığı, & Kargo şirketi mevcut ve bugün 56 yabancı havayoluna temsilcilik hizmeti veriyor. Şirket merkezinin yanında / çok toplamda yaklaşık 1000 m2' olan 4-5 kat kiralamış ve hepsinde uçak maketleri başta olmak üzere, sivil havacılıkla ilgili diğer emtialar var.

Ben görünce fotoğraf zannetmiştim. 50 adet 50-70 ebadında belki de daha büyük boyutta yağlıboya eski uçak resimleri duvarları süslüyor. 600'ü aşkın yabancı havayolu çantaları ve sivil havacılıkla ilgili eski afişler, 5000 adet Safety Card mevcut. FIy Service 'in alt katını ise kütüphane olarak ayırmışlar. Burada 4500 adet kitap bulunuyor. 1800 adedi sivil havacılıkla ilgili. Ayrıca 4500 adet havayolu eski uçak bileti, koleksiyonu yer alıyor.1940 ila 1980 yılları arası döneme ait Sivil Havacılık şirketlerinin 1500 adet eşantiyonu kütüphaneye ayrı bir güzellik katıyor. Vb. Diğer işleri ile de meşgul olma mecburiyetinde olan Gökhan SARIGÖL tüm bu güzelliklerin takibini konusunu kendisi ile aynı merakları paylaşan Eşref EVRENSEL beye teslim etmiş.

Sivil Havacılıkla ilgili 3 adet kitap yazmış SARIGÖL. Türkiye Sivil Havacılık Tarihi 2 cilt ve Atatürk Hava Limanının tarihini anlatan "Asırlık Yolculuk". Düşündüm de bu saydıklarımız Gökhan SARIGÖL' e sağladığı hiçbir maddi menfaat yok. Konunun hayli büyük olan giderini karşılamaktan ise şikayetçi degil.

MÜZE KAVRAMI İLE İLGİLİ AÇIKLAMA: Müze kavramı, Milletlerarası Müzeler Konseyi (ICOM) tarafından ilk defa 1946 yılında tanımlanmış 2022 yılında kabul edilen tanımı ise” Müze, somut ve somut olmayan mirası araştıran, bir araya getiren, koruyan, yorumlayan ve sergileyen, kâr amacı gütmeden topluma hizmet eden kalıcı bir kurumdur. Halka açık, erişilebilir ve kapsayıcı yapılarıyla müzeler, çeşitliliği ve sürdürülebilirliği teşvik eder. Etik ve profesyonel bir anlayış ve toplulukların katılımıyla şekillenen iletişim ve işleyişleriyle, eğitim, keyif, düşünce ve bilgi paylaşımı içeren çeşitli deneyimler sunarlar.” şeklinde.

Müzeler, kuruluş amaçları itibarı ile: konusu ile ilgili olarak geçmiş ve içinde bulunulan döneme ilişkin bilim ve sanat ürünlerine ve geçmişe ışık tutan objelerle ilgili örnekleri muhafaza etmek, korumak, sergilemek, onlarla ilgili olarak ziyaretçileri bilgilendirmek amacıyla oluşturulan sosyal kültür kurumlardır.”

Dünyada çok güzel havacılık müzeleri mevcut. Hiç ummadığımız, beklemediğimiz ülkeler de bile ilginç müzeler bulunuyor. Rakamları görünce şaşıracaksınız. İsterseniz paragrafın sonunda yer alan linklere bir bakın. Yalnız Amerika’da 352 adet müze listelenmiş. Ulusal Model Havacılık, Tarihi Uçak Filosu, Klasik uçak Havacılık müzeleri buna dahil. Kanada da ise 21 adet havacılık müzesi mevcut. Güney Amerika’da (Arjantin) ise yalnız 6 adet havacılık müzesi olduğu görülüyor. Tabii ki liste muhteviyatında ağırlık sivil havacılıkta değil. Bu müzeleri konularına göre (Askeri / sivil havacılık) ayırabilmek bile küçümsenmeyecek bir külfet. Bu sayımın içinden nasıl çıkılır bilmiyorum ama lütfen (TIKLAYINIZ)

Amerika Panama’da 3500 uçak maketi ile tanıtım yapan büyük bir müzeden ve kafesinden bir video görünümü aşağıda. Linki tıklayınca maket sayısına ilişkin bu bilgi görünüyor.  Fly Services’ in elindeki maket sayısı ise 11.500’in üzerinde. Şayet aynı üreticinin aynı tip ve büyüklükteki uçaklarını saymazsak bu rakam ne olur acaba? Bilemiyorum. Zira böyle bir sayım yapmamış ilgililer. Ama ne olursa olsun, bazı haber ajanslarının ve basın organlarının haberlerinde kullandıkları “Dünyanın en büyük model uçak müzesi Florya'da” başlığı doğru.

(TIKLAYINIZ)

DÜNYANIN EN BÜYÜK HAVAYOLU MÜZELERİNDEN BAZILARININ SIRALANMASI Musée Air France, Paris, Fransa, Qantas Founders Museum, Queensland, Avustralya, C. R. Smith Museum (American Airlines), Fort Worth, Teksas, South African Airways Museum, Rand, Güney Afrika, Delta Flight Museum-Atlanta, Georgia, British Airways Heritage Collection, Londra, Emirates Aviation Experience, Londra

AVRUPA ÜLKELERİNDEKİ HAVACILIK MÜZELERİNDEN BAZILARI Fransa’da 28, Almanya’ da 47, Birleşik Krallıkta 53 müze listelenmesine karşın Türkiye’mizde ise hepsi askeri formatta olan 05 müzenin listede kayıtlı olduğu görülüyor. Avusturya’ da 8, Danimarka da 6, Çek Cumhuriyeti ise 7 müzeye sahip, Macaristan’da 12, İtalya’da 12, Hollanda ‘da 13, Norveç’ de 2, Polonya’da 4, Romanya’da 2, İspanya’ da 4, İsveç’ de 9, İsviçre de ise 4 adet havacılık müzesi olduğu görülüyor listede. Komşu Yunanistan’ da 7 adet müze olduğu yazıyor aynı listede. Bu müzelerden Atina’da bulunan önemli bir Sivil Havacılık Müzesi

KOÇ MÜZEMİZ VAR YA. Neyse ki Wright Kardeşlerin planör modelinden, tüm zamanların en önemli uçaklarından olan Douglas DC-3 ve F104S Starfighter avcı uçağına kadar havacılık tarihinin önemli örneklerinin yer aldığı koleksiyon Mustafa V. Koç müzesinin açık alanın da sergileniyor Buna vesile olanları, emeği geçenleri saygı ile anıyoruz. Koç müzesi ile ilgili bilgiyi takip eden linklerde bulabilirsiniz. Bu arada ülkemizde bulunan 24 adet askeri müzemizi de saymadan geçemeyeceğim. İnternette bu müzelerimize düzenlenen turlar belirtiliyor.

TIKLAYINIZ

TIKLAYINIZ

ÜLKEMİZDE SİVİL HAVACILIK KAÇ YAŞINDA: Dört, beş sene önce bu konuda bir yazı okumuştum. Bizim ülkemizde sivil havacılık kaç yaşında? 1912 yılında Osmanlı Hava Kuvvetleri kurulmuştu. Türkiye’nin havacılık konusundaki ilk adımıydı bu. 112 sene öncesinden bahsediyoruz. 20 Mayıs 1933 tarihli 2186 sayılı kanunla kurulan ve ilk adı Havayolları Devlet İşletme İdaresi olan Türk Hava Yollarımızın faaliyete başlamasının üzerinden tam 91 yıl geçti. Faaliyetini aralıksız sürdürüyor. Fly Services’ e yaptığım ilk ziyaretimde bana Türk Hava Yollarının Kuruluş gününde yaptığı/ yaptırdığı Türkiye’deki Havacılık tarihinin hikayesini anlatan bir video seyrettirmişlerdi. Çok etkilenmiştim. Emeği geçen herkesin eline sağlık.

DİĞER HAVAYOLLARINDAN BAZILARINA BAKALIM: Almanya'nın en büyük havayolu şirketi Lufthansa, 6 Ocak 1953'te kuruldu ancak havacılık geçmişi daha eskilere dayanıyor. Asıl Deutsche Luft Hansa AG, 1926 yılında kurulmuş ve Almanya'nın II. Dünya Savaşı'ndaki yenilgisinin ardından 1945 yılında feshedilene kadar faaliyet göstermiştir olup, sekiz senelik bu duraklama dönemi göz önüne alındığı takdirde Türk Hava Yollarımızla aynı yaşta sayılabilir. Fransa’nın gözdesi Air France 1933 yılında kurulmuş olup 91 yıldır uçmakta. Alitalia’nın faaliyete geçiş tarihi 1946 olup 78 yıldır göklerde, Komşu Yunanistan’ın Olympic Air’ i 1957 senesinden bu yana faaliyetini yürütmekte olup 67 senedir uçuyor. İspanyalı İberia 1927 yılından tam 97 senedir faaliyette. Atlantalı Delta ise 100 senedir gökyüzünü arşınlıyor.  

TÜRK HAVA YOLLARI BÜNYESİNDEKİ BENZERİ ÇALIŞMALAR: Ben Türk Hava Yollarından ayrılmıştım. Türk Hava Yolları Uçuş Eğitim Başkanlığı THY’ nin kuruluşundan bu yana kendi konu ve faaliyetlerini sergileyen bir müze oluşturmuştu.  Bu müzede sergilenen tüm malzemeler eski çalışanlardan toplanmıştı. Malum nedenlerden ötürü gidip görme imkânı bulamamıştım. Daha sonra THY’ nin tamamı ile içe dönük, kamuoyunun ziyaretine açık olmayan, içerisinde uçak maketlerinin ve de esi fotoğraflarında

Bulunduğu bir müze açtığını duydumsa da resmini bile görmedim, Esasen eski bir miktar malzemenin muhafaza edildiği her mekâna odalara veya salonlara müze adı verilmesinin doğru olup olmadığını takdirlerinize sunuyorum.

91 YILDIR FAALİYETİNİ ARALIKSIZ SÜRDÜREN BAYRAK TAŞIYICI HAVAYOLUMUZUN GEÇMİŞİNİ VE KURULUŞUNDAN BU YANA FAALİYETLERİNİ, ADIM ADIM GELİŞİMİNİ VE BU ATILIMDA KULLANDIĞI ENSTRÜMANLARINI SERGİLEYEN BİR MÜZESİ HALEN YOK. OYSAKİ SERGİLENECEK O KADAR FAZLA ŞEYİ VAR Kİ.

Sn. BOLAT Türkiye’mizin önde gelen en büyük kuruluşlarından biri olan Türk Hava Yollarının en tepesindeki şahıs. Türkiye’mizin ve milli havayolumuzun bu eksikliğinin giderilmesine ön ayak olacak imkanlara da sahip. Muhtemel bir THY ve Fly Services iş birliğinde bu konu için gerekli olan malzeme mevcut. Geriye kalan gerekli lokasyonu bulmak ve sistemi düzenlemek. Elindeki kıymetlerin değerlendirilmesi ve kamuoyuna takdimi durumunda FLY SERVİCES’ in söz konusu müzenin açılışına dek sisteme her türlü desteği sağlayacağına mutlak gözü ile bakıyorum.

TÜRK HAVA YOLLARI SİVİL HAVACILIK MÜZESİNİN AÇILIŞINI 2025 YILINDA THY KURULUŞ YILDÖNÜMÜNÜ KUTLARKEN YAPILABİLİR. EVET BU AÇILIŞI, TÜRK HAVA YOLLARININ 92.NCİ KURULUŞ YILDÖNÜMÜNDE OLUŞUMU DESTEKLEYEN BİR DEVLET BÜYÜĞÜ İLE BİRLİKTE THY’ NİN BÜYÜK RAKİPLERİNİN DE DAVETLİ OLACAKLARI BİR TÖRENLE YAPILMASI MUTLAK ÇOK SES GETİRECEKTİR.  KAMUOYUNUN, BU TÜR MANEVİ DUYGULARIN KÖRÜKLENMESİNE İHTİYACI YOK MU?

Evet başroldekilerin kazançları müzenin giriş duvarında yer almasını temenni ettiğim aşağıda eskizi sunulan panoda belirtiliyor. Sivil Havacılık sistemimiz mensubu oldukları kuruluşlara ve bu ikiliye şükran duyacak ve müze yaşadıkça Sivil Havacılığın anıları arasında müstesna bir yerleri olurken bu güzellikle birlikte anılacaklardır.  Aslında her Türk Vatandaşı için bir görev olarak addedilmesi gereken “şehit ailelerine destek olmanın” yolunu Türk Hava Yolları Sivil

Havacılık Müzesi geliri ile genişlettikleri için onların duaları ile daha huzurlu olacakları da mutlak. Evet, Müzelerde anılar tek tek sergilenerek ölümsüzleştirilir. Bu panoda müze girişinde yer alacağına göre. EVET SN. BOLAT. DR. VE DE ÜSTELİK PROFESÖRSÜNÜZ. MÜZELER İSE BAŞLI BAŞINA BİRER MEKTEP. VE BEN SİZE HADDİMİ AŞIP BU YENİ OKULUN İŞLETMECİLİĞİNİ ÖNERİYORUM

Eğer Sn. BOLAT, THY’ nin elinde bulunan malzemeyi FLY SERVİCES’ in emtiası ile birleştirip bu müze oluşumunu Hava Kuvvetlerimizin önderliğinde, onları katkısı ile, kamuoyunun rahatlıkla ziyaret edebileceği mevcut müzelerinin birinin içerisinde gerçekleştirelim diye düşünürlerse ve de silahlı Kuvvetlerimiz bu düşünceyi paylaşırsa değişen ne olur?

Müzenin isminden başka bir şey değişmez. “Türk Hava Yolları Sivil Havacılık müzesi” yerine, Hava Kuvvetlerimizin ismini öne çıkartacak başka bir müze adı aranır. Veya “TC. HAVACILIK MÜZESİ “ismi hepimizi mutlak tatmin eder.

Bu durumda da konu ile ilgili olarak devlet erkanı ve müzemizin şekillendirilmesi konusunda söz sahibi olacak diğer resmi zevata ulaşılabilirliği hususundaki imkân ve ayrıcalığı sistemin kurulması aşamasında Sn. BOLAT’ ’ın önde yürümesini şart kılar.

Sn. BOLAT temenni ediyorum ki bu konuyu benimseyin ve de Sn. SARIGÖL ile görüşerek ilk adımı atın