Hava Limanı - Hava Alanı

Dilimizde yer etmiş olan ama çoğunlukla aradaki farkı bilmeden bu birbirine karışmış sıfatları rast gele kullanmaktayız.

24 Şubat 2012 tarihinde DHMI “Havaalanlarının İsim Karışıklığına Son” diye bir basın açıklaması yaptı.
Havaalanlarının isimlerini hiç karıştırmamış biri olarak! merakla bildiriyi okudum.

Konu, bizler için bilinen bir konu.

SHGM henüz ICAO gibi “Deyim ve Kısaltmalar” (Doc.8400 - Abbreviations & Codes) yayımlamadığından, uluslararası tanıma uygun ulusal tanımı daha yapılmamış bir konuyu gündeme getirdi.

Konuyu belgelerle inceleyelim.

Uluslararası belgelerde adı geçen tanımları şöyle listeleyebiliriz.

ICAO
Aerodrome
(Annex 2 ve 14) A defined area on land or water (including any buildings, installations and equipment) intended to be used either wholly or in part for the arrival, departure and surface movement of aircraft.
Havameydanı
(Annex 2 ve 14) Hava araçlarının yüzeydeki hareketleri, iniş ya da kalkışları için (her türlü bina, tesis ve donanım dahil) ya tümünün ya da bir kısmının kullanılmasına yönelik su ya da kara üzerinde tanımlanmış saha.
Doc.4444 Note.- The term “aerodrome” where used in the provisions relating to flight plans and ATS messages is intended to cover also sites other than aerodromes which may be used by certain types of aircraft, e.g. helicopters or balloons.
Doc.4444 Not.- Uçuş Planları ve ATS mesajlarında kullanılan “Havameydanı” terimi, havameydanları dışında belirli tipteki hava araçlarının, ör. Helikopter ve Balon’ların kullandığı yerleri de kapsaması amacıyla kullanılmıştır.
International Airport
(Annex 9 ve 15). Any airport designated by the Contracting State in whose territory it is situated as an airport of entry and departure for international air traffic, where the formalities incident to customs, immigration, public health, animal and plant quarantine and similar procedures are carried out.
Uluslararası Havalimanı
(Annex 9 ve 15) Üye ülkenin toprakları içerisinde uluslararası hava trafiğinin giriş ve çıkışı için konumlanmış, gümrük, göçmen, halk sağlığı, veteriner ve botanik karantina ve ilgili diğer benzer yöntemlerin yürütüldüğü, tanımlanmış havalimanı.
(Bu tanımların Türkçe çevirileri bana aittir.)

Ulusal belgelerde adı geçen tanımları ise şöyle listeleyebiliriz;
SHGM
Havaalanı (TCK-2920)
Karada ve su üzerinde hava araçlarının kalkması ve inmesi için özel olarak hazırlanmış, hava araçlarının bakım ve diğer ihtiyaçlarının karşılanmasına, yolcu ve yük alınmasına ve verilmesine elverişli tesisleri bulunan yerler.
Havaalanı (SHT OPS-1 / SHY-6a / SHY-14a)
Karada ve su üzerinde, içerisindeki bina, tesis ve donatımlar dâhil hava araçlarının kalkması, inmesi ve yer manevraları için hazırlanmış, hava araçlarının bakım ve diğer ihtiyaçlarının karşılanmasına, yük ve yolcu indirilip bindirilmesine elverişli tesisleri bulunan yerler.
Havaalanı (SHY-14b)
Karada, suda veya inşa edilmiş yapı ya da gemi üzerinde, hava araçlarının inmesi, kalkması ve yer manevraları için, hava aracı trafiğinin sağlanması açısından gerekli olan yardımcı cihaz, tesis ve hizmetler de dahil özel olarak uyarlanmış alan.
Havaalanı (SHY-SAFA)
Karada ve su üzerinde hava araçlarının kalkması ve inmesi için özel olarak hazırlanmış, hava araçlarının bakım ve diğer ihtiyaçlarının karşılanmasına, yolcu ve yük alınmasına ve verilmesine elverişli tesisleri bulunan yerler.
DHMI
Havaalanı (DHMI)
Tamamı veya belirli bir bölümü uçağın iniş, kalkış ve yer hareketlerini yapabilmesi için tasarlanmış yerde veya denizde -binalar, ekipman ve tesisat dahil- tesis edilmiş alan.

Meydan ve Liman kavramı, ICAO’da açıkça belgelenmiştir.
Uluslararası uçuşlar için düzenlenmiş Havameydanına “Uluslararası Havalimanı” denir. Tanımından da anlaşılacağı gibi (ICAO), beş bakanlığın ilgili birimlerinin yerleşik olma ve ilan edilme şartını barındırır.
Ör. “Sabiha Gökçen Uluslararası Havalimanı - Sabiha Gökçen International Airport”.
“Atatürk Uluslararası Havalimanı”, “Esenboğa Uluslararası Havalimanı”, “Adnan Menderes Uluslararası Havalimanı” ve daha birçoğu, bu kapsamda bu şekilde değiştirilmeli ve yayınlanmalıdır. Bu düzenleme, İngilizce tanımlara da yansımadır. “Atatürk Airport” aslında “Atatürk International Airport” olmalıdır.

Havameydanı ise, bu beş bakanlığın yerleşik olmadığı ama ara sıra özel izin ile şehirden ilgili birimlerin gelmesi sonucu uluslararası uçuşlar yapıyor olması dahil, şartları nedeniyle Havameydanı kapsamına giren yerlerdir ve bu özelliğin de yayınlanma zorunluluğu vardır.

Sorun aslında “meydan” ile “alan” kavramının karıştırılmasında yatar. İbrani kökenli “meydan” ile Türkçe “alan” arasındaki asıl fark, “alan” kelimesinin, içinde “sınır” kavramını barındırmasında yatar.
Alanın sınırları vardır. Küçük ya da büyük alan fark etmez. Sınırlıdır.
Bknz: TDK, Türkiye Türkçesi Ağızları Sözlüğü: Ekili tarlada ürün çıkmamış, boş yerler.
Helikopter, iniş yapabileceği “alana” gereksinim duyar. Bu amaçla kurulan her türlü “Helikopter Alanı” için meydan sözcüğünü kullanmayız.
Ama Dış Hat terminali dahi olmayan Sinop Havalimanı!, “Sinop Havameydanı” olarak anılmalıdır.
Meydanların içinde alanlar belirleyebilirsiniz ama alanların içinde meydan belirleyemezsiniz!

Elimizdeki belgelere göre “Havameydanı” ve “Uluslararası Havalimanı” dışında başka tanım yok.
Belki küçük olup özel işletmelerce kullanılan çokça eğitim ve amatör amaçlara hizmet eden bu gibi yerlere (henüz tanımı yapılmamış olsa da - Airfield) Havaalanı demek, en doğru yaklaşım tarzı olacaktır. ör. Hazerfen Havaalanı.

DHMI, “Devlet Hava Meydanları İşletmesi Yönetim Kurulu, 18.02.2012 tarihli toplantısında almış olduğu kararla” diyerek otorite gibi bir tavır sergilemekte ve SHGM’nin yetkilerine el uzatmakta.

Tanımları “otorite” yapar, DHMI’de okulunda bu tanımları öğretir, işinde kullanır, mülkünde işletir, vs...
Yürürlükteki Kanun, Yönetmelik ve Talimat’lardaki kargaşaya şimdi DHMI resmen ortak olmuş gibi görünüyor.
Beni en çok üzen ise bu tanımların Annex-14 ve ICAO Doc.4444’de yer alıyor olmaları, ki bunları en çok okuyan, okutan ve öğreten bir kurum.
Sanırım gözden kaçmış.

Çok geçmeden DHMI bu güzel çalışmayı (Meydanların Sınıflandırılması) ICAO kapsamında yeniden düzenler.
Havameydanı ile Uluslararası Hava Limanı farkını bilen, işleten ve öğreten bir kuruluşa da bu yakışır.

Umarım SHGM de “Deyim ve Kısaltmalar” ile ilgili yeni bir çalışma yaparak çeşitli belgelerindeki bu kavram karışıklığına bir son verir.

Sevgiler
www.servetbasol.com