Lufthansa’nın pilot isyanı! Pilotsuz yolcu uçaklarına doğru mu gidiyoruz?

Geçtiğimiz hafta Almanya’da yaşayan bir arkadaşım aracılığı ile bir havacılık sitesinde önemli bir haber dikkatimi çekti. Haberde  Lufthansa’nın pilot yetiştirme konusunda ciddi bir sorunla karşı karşıya kaldığı ele alınıyor.

Bu durum aslında iki kelam yazı yazmakla ya da tahminde bulunmaktan ziyade, kafa yorulup ele alınarak incelenmesi gereken bir konu. Nedir bu konu peki; Yetiştirilen pilot sayısı dünyadaki pilot ihtiyacına karşılık veremiyor.

Bahsettiğim haberdeki detay şu; Lufthansa’nın uçuş eğitiminden sorumlu direktörü kendi uçuş akademisi üzerinden yılda 500’den fazla pilot yetiştiremediklerini ve bu sayının ihtiyaçlarını karşılamadığını söylüyor.

Tabi bununla ilgili bazı detaylar da veriyor bize. Mesela; hem yeterli sayıda pilot adayının hem de öğretmen pilotun bulunamadığını ifade ediyor. Pilot adayı çıkmamasında bir çok neden de sıralanıyor. Şirketlerde istikrarın olmaması, çok sayıda iflas açıklaması gibi bir çok sebep sayılabilir. Ancak bunlar tek başına aday çıkmamasını açıklayamaz bana sorarsanız.

Lufthansa ve THY gibi şirketlerin yıllık pilot ihtiyacı 500’ü geçiyor. Akademiden mezun olanların hepsinin kokpite geçeceğini düşünmek de fazla iyimserlik olur. Bu yüzden Lufthansa’nın isyanı son derece normal.

THY’nin de kendi akademisinden mezun ettiği pilot sayısı da yıllık 300. Türkiye’de faaliyet gösteren uçuş okullarının yılda mezun ettiği sayı da yaklaşık 250-300 arasında. Yani bu demek oluyor ki çok fazla olumlu düşünürsek Türkiye’de yılda 600 pilot mezun oluyor.

Peki bunların hepsi çalışmaya başlıyor mu? Ben açıkçası bilmiyorum. Ama hepsinin anında çalışmaya başladığını düşünen varsa bir kez daha düşünsün derim. Yani bu demek oluyor ki gerçekler, talebin çok altında kalıyor. Bu sayı tek başına Türk Hava Yolları’na bile yetmiyor. Kaldı ki diğer şirketler de var…

Boeing’in önümüzdeki 20 yıl için yaptığı pilot ihtiyacı tahmini yanılmıyorsam 800 bin dolayındaydı. Bu sayı sadece Avrupa için 150 bin olarak tahmin ediliyor. Türk Hava Yolları’nın 2023 için 500 uçaklık hedefini artık herkes biliyor. Kaba bir hesapla ihtiyacı yıllık 1000 pilot olacak. Rakamlar ve gerçekler ortada, bu istekler bu talepler karşılık bulamıyor.

Baktığınızda sorun sadece Türkiye’de değil, Avrupa’nın en büyük şirketlerinden biri olan Lufthansa bile açık açık isyan ediyor. Ben yeterli sayıda pilot yetiştiremiyorum diye. Peki neden böyle oluyor? İşte yazının başında dediğim gibi bence araştırılması gereken bir sorun bu.

Havacılık sektörünün en özel ve en çok kazandıran mesleklerinden biri olmasına rağmen yeterince talebin olmaması nasıl açıklanır acaba. Mesela adaylarda aranan kriterler mi göz korkutuyor? Ya da eğitim sırasında talep edilen ücretler mi? Yoksa ‘nasıl olsa iş bulamam zamanımı ve paramı kaybetmeyeyim’ bilinçaltı mı? Uçuş okullarına olan güvensizlik mi? Şirketlerin ya da uçuş okullarının yaptıkları işi yeterince iyi duyuramaması mı? Bilinmezliğin insanları korkutması mı? Eğitim kurumlarının yetersizliği mi?

Pilotsuz uçaklar tercih edilir mi?

Pilot ihtiyacının yeterli ölçüde karşılık bulamaması akıllara ‘pilotsuz uçaklar’ fikrini de getirmiyor değil.

Bu konu yıllardır gündeme geliyor ama hep hayal ürünü olarak akıllarda yer bulabiliyor. Boeing, pilotsuz uçak için çalışmalara başladığını zaten dünyaya duyurmuştu. ABD’de bir pilotun yetiştirilmesi için 150 bin dolar maliyet hesabı yapıldığı ve 20 yıllık pilot ihtiyacı için 120 milyar dolar gerektiği yönünde bir tahmin yapan ülkenin, pilotsuz uçağa önem vermesi görünüşe göre çok da yadırganmayacak bir proje!

Zaten drone, İHA derken bir süre sonra küçük uçaklar ve en sonunda da yolcu uçakları için pilotsuz kokpit çok da hayal değil gibi görünüyor.

Bununla ilgili bir tasarruf hesabı yapılsa; yine kaba bir hesapla yıllık 10 milyar doları bulan tasarruftan bahsedilebilir.

Ancak buradaki en büyük sorun, yolcular pilotsuz uçağa pek yanaşmıyor. Bununla ilgili bir araştırma yapılmış ve yolcuların yüzde 20’lik bir dilimi binebileceğini söylemiş. Bu basit bir ön araştırma; zaman ve teknoloji hayatı bu noktaya iterse, binmekten başka çare de yok gibi görünüyor.

Pilotsuz yolcu uçakları sektörde yerini alır mı almaz mı bilinmez ama Türkiye dahil olmak üzere Avrupa’da pilot sıkıntısı önümüzdeki dönemlerde büyük sorunlara neden olabilecek gibi duruyor.