12 Aralık 2011, Pazartesi

Sayın yazarı öncelikle kutluyorum tebrikler kendi özgün düşüncelerini yazacak bizim istediklerimizse biz yazacağız.Sn.Dr.Muzaffer Çetingüç havacılıkta insan faktörleri tabiki derya ve EASA 'nın belirlediği proğrama göre verilir.Bu konuda bizlere katkı sağlamak isterseniz biz paylaşmaya hazırız. Saygılarımla Nabi DELİCE
erdal bey in kurslarına katıldım,hem uçak bakımı hem diğer konularda yetkinliği ile ilgili hiç bir şüphe yok. sag beyin sol beyin örnek çalışmasını yapmıştık. özgün bir çalışma.bu işlerin uzmanıyız diyip doktor olmadığı halde bu kadar ehil olan hatta özgün bir test geliştiren yazara teşekkür edeceklerine ,eleştirenlerin bu konuda kendi ürünleri olan özgün bir testleri var mı acaba ?
açan misaller..insan faktörünün hayatın içinden örneklerle anlatılması güzel.örnekler basit ve net..süpermen mesela..
Bu platformun bilimsel bildiri yayınlamak için olmadığının , toplumun her kesiminden her yaştan havacılığa alaka duyan kişiler tarafından takip edildiğinin , Erdal Bey in de yazılarında genel ortalamayı tutturacak şekilde bilgilendirme yaptığını görememeniz ve yazılarda kullanılan desenlere takılıyor olmanız amacınızın üzüm yemek olmadığını ortaya koyuyor. Psikoloji alanında uzman olup ta böyle bir yorum yapmak... U.E.
bu kadar olur , yazar ben psikoloğum demiyor,doktorum demiyor,daha ilk yazısında cv sini yazıp avukat ve teknisyen olduğunu yazmış. human factor kursu anlattığına göre en az bir kaç yerden bu kursu zaten almıştır.bu şekilde paylaşımı da gayet güzel.
Arkadaşlar sırf tepkiye odaklandığınızdan gerçekleri de görmemzlikten gelmeyin derim. Hayranı olduğumuz muhteşem doların üstünde bile Allah inancı unutulmamıştır, bu gericilikse neden hala Amerika hepimize yön veriyor. Bilimsel evrim teori zırvalığını geçin bir kalem. Darwin in doğum evresinde bir X lik kromozomu kayıpta ağzı sol kalçasına denk gelseydi kendisi de teorisi de sizin fikrinize benzemez miydi acaba. Saygılar (saygıyı hakedenlere)
Erdal Bey, uzmanlık alanınızın psikoloji olmadığı, sağdan soldan edindiğiniz yüzeyel bilgicikleri havacılığa adapte etmeye çalıştığınız görülüyor. Havacılıkta İnsan faktörü bu mu sanıyorsunuz? Bir uçuş doktoru ve psikiyatrist olarak söylüyorum ki, yazdıklarınızın havacılık psikolojisiyle hiç ilgisi yok, havacılık psikolojisi, kazalarda insan faktörü çok derin konulardır, ciltlerle kitapları vardır. Sağ beyin-sol beyin, ayak parmağını sağa çevir... Bu mu insan faktörü? Daha önceki fizyoloji, sosyoloji konularındaki yazılarınızda da başlıklara kanıp ilginç birşeyler okuyacağımı sanmıştım, ama onlar da boştu. Bu sitede yazan havacılık uzmanları var, okuyor yararlanıyoruz. Siz de daha iyi bildiğiniz, uzmanı olduğunuz konularda yazın lütfen.
yazı çok doğal akıyor,yazarın hakkını yemeyelim lütfen, her yazarın bir stili var erdal beyin stili de bu demek ki. yazının doğal akışını bozmayacak kadar kendi stilinde yazmış,bu şekilde bir stil olmazsa yazı çok kuru - sade olurdu.benim çok hoşuma giden bir akış var,teşekkürler.Tarık A.
Ali Kıdık modaya uyup din konularında da yazacak yeni bir yazar almış anlaşılan. Ne ilgisi var Sn. Gülmez? Bilim dünyasının kabul ettiği şeyi nasıl olur da bu şekilde, üstelik yine bilimin adı üzerinden reddedebilirsiniz?
Arkadaşım her yazın İslami propagandaya dönüşmüş halde farkındasın dimi?? Sürekli Allahın birliğini dirliğini tebliğ etmeye uğraşıyor haldesin. Yav bu toplum müslüman zaten kardeşim, havacıları da öyle. Git bu nameleri Kasımpaşalardaki dergahlarda yap, baya prim yaparsın. Ama bu sitede en başından bay vermeye başladın haberin olsun. Sadece havacılıktan dem vur başka ihsan istemez.

İNSAN FAKTÖRÜ PSİKOLOJİ

İnsan faktörü konusunu 3 bölüme ayırarak ilk iki bölüm olan normlar ( sosyolojik etkiler ) ve fizyoloji konularını geçen haftalarda yazmıştım. Bu yazı da son bölüm olarak insan faktörünün psikolojik etkenler kısmını yazmaya çalışacağım,takdir edersiniz ki bu çapta bir konuyu bihakkın bilmek ve aktarmak mümkün değil bununla birlikte “ bir şey bütünüyle yapılamaz ise de tamamen terk etmek doğru değildir “ ilkesince bu kadarıyla da olsa paylaşmakta fayda mülahaza ettim/ediyorum.

Tecrübe paylaşımı ve sektöre katkı olması adına kurduğumuz ve halen başkan yardımcılığı görevini yürütmeye çalıştığım havacılık ve uzay psikolojisi derneğinde de ( HUP-DER )bu ve benzer konular üzerine çalışmalar yapmaktayız.

Giriş bölümünü uzattık, haydi, psikolojiye bakalım…

İnsanı kendi yapan ,onu sorumlu kılan ,farklı yapan bir benliği vardır,yaradılış itibariyle aynı atomlardan müteşekkil olan bedenlerimiz ve beynimiz nasıl oluyor da bu kadar farklı kişiliklere sahip oluyor ? Negatif ve pozitifin en uçlarına kadar ulaşabiliyor ?

Aynı kömür ve elmas gibi ….

Bilindiği üzere her ikisinin de hammaddesi karbondur.Karbon, zaman içinde bulunduğu şartlar nedeniyle kömür veya elmas olabilir.Hangi karbon atomlarının elmas olmayı hak ettiğini, hangilerinin kömür olmaya layık olduğunu bilen karbonun yaratıcısı onları olmaları gereken yerde tutar böylece elmas veya kömür olarak ayrışırlar.

İnsanı diğer insanlardan ayıran onun ağırlıklı olarak psikolojisi olduğundan kavramı incelemek için soyut olan bu kavramı ancak etkileri ile somutlaştırabiliriz.
Öncelikle beynimizin nasıl çalıştığını ( software ) anlamak için fizyolojik ( hardware ) yapısına bakalım ;

Beynimiz, çok sağlam bir kafatası içinde korunan ,beyin sıvısı içinde yüzmesi sağlanarak hafifletilmiş, vücut ağırlığının % 2 si kadar ağırlığa sahip 100 milyar kadar nörondan oluşan protein bazlı bir organımızdır.

Bilindiği üzere beynimiz sağ beyin ve sol beyin olarak ikiye ayrılmış ve dört lobdan oluşmuştur.

(bu yapısı ile beyin, kafatasının beyni koruduğu gibi sert kabuğu ile cevize çok benzer.Cevizde bulunan gümüş iyonunun beyin için gerekliliği bana çok ilginç gelmiştir, siz ne dersiniz ? )

Sol beyin vücudun sağ tarafını ,sağ beyin ise vücudun sol tarafını idare eder.

Sağ Beyin - Sol Beyin, kesin olarak ayrımı mümkün olmamakla beraber insanlar ya sağ beyin ya da sol beyin ağırlıklı düşünürler , eğer sağ beyin ağırlıklı iseniz daha çok sosyal bilimlere,sanata ,.. yatkın detay yerine bütüne odaklısınızdır.

Sol Beyin ağırlıklı olanlar ise daha çok sayısal bilimlere yatkın, detaycı insanlardır.Bu gruptan başarılı denetleme ve kontrol personelleri olabilir. ( sağ / sol beyin tespiti için basit testler var internetten temin edebilirsiniz )

Bu konuda çalışma yaparken daha önce başka bir yerde görmediğim özgün bir çalışma ortaya ç ıktı,-insan faktörü kursuma katılan arkadaşlar bu çalışmayı hatırlayacaklardır-
İsteyen okurlarım şu an bulundukları yerde bu çalışmayı uygulayabilirler.

( ilk etap : sağ ayağınızın ucu ile saat yönünde daireler çizin ve bu hareketi devam ettirirken sağ işaret parmağınızı havaya kaldırıp saat yönünün aksi yönde çevirin…….. ayağınıza dikkat, hangi yöne dönüyor ?

İkinci etap : sağ ayağınızın ucu ile saat yönünde daireler çizin ve bu hareketi devam ettirirken sol işaret parmağınızı havaya kaldırıp saat yönünün aksi yönde çevirin…….. ayağınıza dikkat, hangi yöne dönüyor ?

Sizin de şu an şahit olduğunuz gibi ; sağ ayağınız ile saat yönünde daireler çizerken sağ işaret parmağınızı saat yönünün tersine döndürmeye başladığınızda sağ ayağınızda otomatikman saat yönünün tersine dönmeye başlar yani beyin vücudun aynı yanına farklı yönde hareket komutu vermez / veremez.
Oysa aynı hareketi sol eliniz ile yaptığınızda ; sağ ayağınız ile saat yönünde daireler çizerken sol eliniz ile saat yönünün aksi yönde daire çizebilirsiniz.
Çoğumuzun haberinin bile olmadığı pek çok özellikleri ile hayatımızı sürdürmemizi sağlayan ana işletim yazılımı , beyinlerimize daha cenin iken yaratıcı tarafından yüklenmiştir.

Bugün bile hala nasıl çalıştığını tam olarak bilmediğimiz yazılımı zaman içinde mutasyonlarla biz geliştirdik demek objektiflikten ve makul bilimden uzaktır.Vücudumuzun ,beynimizin özelliklerini biz evrimle geliştirmiş olsak herhalde kanseri de diğer hastalıkları da hemen çözerdik.
İşte bu beyin ;

Bizim negatif tecrübe hissimizi yönetir ( bu işi bin kere yaptım diyerek işi hafife almak ,gerekli özeni göstermemek gibi )
Odaklandığı bir noktanın dışından gelen uyarıcıları fark ettirmez ( thrust reverser’a odaklanan teknisyen flapların açıldığını görmez )
Filoda bulunan tüm aynı seri uçaklarda yakıt butonu aynı konumda iken sadece bir uçakta yakıt butonu farklı konumda bulunursa ,emergency’de elinizi alıştığınız yere götürür yanlış butonu kapattırır…

Önemli işleri zaman içinde sıradanlaştırır ( süpermen’in arkadaşı olsanız 10 yıl sonra Süpermen bile size sıradan gelebilir … aman dikkat , şeytan uzaktakini -ülke-iş,şehir,..,-cazip yakındakini kötü gösterir )

Bunlar sadece negatif örnekler tabii ki bütün pozitifler de beyin tarafından yapılmaktadır.

Bize düşen; negatif etkilerden nasıl kaçınacağımızı ve pozitif etkileri nasıl güçlendireceğimizi öğrenmek ve uygulamaktır. Yani eğitim şart…

Konuyu bitirirken havacılık kazalarının temel nedeni olan insan faktörüne nasıl yaklaşılması gerektiğini örnekleyelim ;

Hangarda koşarken düşen ve düşerken kafasını bakım sehpasının köşesine çarparak yaralanan bir
personel olduğunu farzedelim.Muhtemel senaryolar ;

A ) Yöneticileri tarafından kaza geçiren personele geçmiş olsun denir ve daha dikkatli olması istenir.

B) Olayın nedeni araştırılarak ;

1- Kaza geçiren personelin çalışan sayısı az olduğu için normalden fazla çalıştığı ve işini yetiştirmek için koşarken düştüğü anlaşılır.
2-Düşmesinin nedeni yerde bulunan motor yağıdır.
3-Motor yağının nedeni ise yağ tahliye tavasının çekilirken yerlere yağ sıçratmasıdır.
4-Temizlik görevlileri uçak çekilmesine nezaret ettiğinden yerleri temizleyememiştir.
5- Kaza geçiren personelin ayakkabısı motor yağı nedeniyle kaymayacak kalitede değildir.
6-Personelin kafasını çarptığı bakım sehpasının köşeleri oval ve tamponlu yapılmak yerine keskin hatlı olarak imal edilmiştir.
7-…………………

Olayları “ B” senaryosu şeklinde incelemezsek buzdağının sadece üstü ile ilgilenmiş oluruz ,çözüme hizmet edemeyiz.
Tüm sektör çalışanlarımızın konuya dikkatlerini istirham ediyor kazasız çalışmalar diliyorum.

Bir sonraki yazı da ( Bişr-i Hafi ekolü ve Kıssalar ) görüşmek üzere.

Saygılarımla.