WHİSTLEBLOWİNG (Bilgi uçurma,) örgüt içinde etik değerler ve yasalarla çelişebilen durumların bildirilmesi davranışıdır. Genel olarak, yürürlükteki yasalara ve toplumca kabul edilmiş etik değer yargıları ve ilkelere aykırı ve gayrimeşru eylem ve davranışları fark eden örgüt çalışanının, söz konusu eylem ve davranışlardan etkilenmiş olabilecek veya bu eylem ve davranışları engelleyebilecek örgüt ya da kişilere yaptığı bilinçli duyuru durumu bilgi uçurma (WHİSTLEBLOWİNG) olarak ifade edilmektedir
WHİSTLEBLOWİNG, etik ve ahlaki bir ağırlığa sahip bir eylemdir. İhbarcılar genellikle toplumun daha geniş çıkarları için risk alırlar, çünkü ihbarcılık genellikle iş kaybı, itibar kaybı ve hatta hukuki takip ile sonuçlanabilir. Ancak, yolsuzluk ve suistimallerin ortaya çıkarılması, toplumun çıkarına olan bir durumdur.
Birçok ülke, yolsuzlukları ifşa eden bireyleri koruma altına almak için yasalar çıkarmıştır. Bunlar genellikle ihbarcıları işten atılma, taciz veya diğer olumsuz sonuçlardan koruma altına alır.
Türk Hukuku açısından bilgi uçurma uygulamasıyla ilgili henüz özel bir düzenleme bulunmamaktadır. Dolayısı ile İspiyoncu kelimesi hakaret değildir. B ilgi uçurma müessesi, dürüstlük kuralına aykırı olan asılsız suçlamaları değil aslı olan ihbarları konu alır. Bunun aksine hareket edilerek işverenin hedef alınması halinde İş Kanunu (“İK”) madde. 25/II-b’de yer alan “işveren hakkında şeref ve haysiyet kırıcı asılsız ihbar ve isnatlarda bulunma” hükmü uyarınca işverenin iş sözleşmesini feshetme söz konusu olabilir. Bir sivil erdem hareketi olarak ifade edilebilecek bilgi uçurma kamunun ve organizasyonun menfaatine fayda sağlaması sebebiyle tehdit, şirkete ait gizli bilgilerin ifşası, gammazlık ve ispiyonculuk gibi tanımlardan ayrılır.
Sonuç olarak, WHİSTLEBLOWİNG, toplumun daha geniş çıkarları için önemli bir rol oynar. İhbarcılar, genellikle kişisel riskler alarak, yolsuzlukları, haksızlıkları ve usulsüzlükleri açığa çıkarır ve böylece daha şeffaf ve adil bir topluma katkıda bulunurlar.
TÜRK HAVA YOLLARINDA görevli olup yönetime karşı işe kabul edilmiş olmalarından veya diğer çalışanlardan ayrıştırılmak sureti ile kendilerine tayin, terfi vb. konularda ayrıcalık tanınmasından ötürü müteşekkir olma duygusu hisseden birtakım çalışanlar durumdan vazife çıkartıp WHİSTLEBLOWİNG’ u çarpıtarak, salt konunun çıkış noktasından hareketle ispiyonculuğa çevirdiler, etik ve ahlaki ağırlığa sahip olmayan bir şekilde yönetimin benimsemediği çalışanların iş ve itibar kaybına sebebiyet verecek bir şekilde ispiyonlamaya başladılar. İspiyoncu kelimesi, birinin sırlarını, davranışlarını, düşüncelerini gözleyip başkalarına bildirerek çıkar sağlayan kimse anlamına gelir. Tarif yapılanlara uygun mu sizler değerlendirin lütfen.
Bundan önceki dönemde bu çirkinliğin birçok örnekleri yaşandı. İşten atılanlar aleyhinde yapılan konuşma ve yazışmalar, 211’lerin için de 90’nın üzerinde işe eski girişli personelin bulunması ve bunların tümünün Fetöcü olarak anılması vb. Evet bu icraatı yapan tepe yönetici değişti ama yardımcıları aynı. Konuyu uzatmamak açısından mevcut tepe yöneticinin bu konudaki tutum ve davranışlarını, uygulamalarını tekrar tekrar örneklemiyorum. Gidenler bu yönde büyük hatalı bir uygulama yaptı, gelen ise bu hatayı minimuma indirmek yerine adeta uygulamaları ile ve de yerel mahkemelere ilaveten istinaf mahkemelerinin ve yargıtayın kararlarını da dikkate almayarak yaptıkları özel (?) tercihleri ile bu hatanın adeta üzerine tüy dikti.
THY Teknikten kariyer sahibi bir arkadaşımızın iş akdi feshedilmişti. Kendisi ile konuşma imkânım oldu. Bu arkadaşımızın üye olduğu bir sosyal ağda üye olan tek bir iş yeri arkadaşı söz konusu çalışanın bir paylaşımını (yanlış hatırlamıyorsam siyasi tarafı ağır basan ancak suç teşkil etmeyen bir paylaşımdı) yönetime yetiştirerek işten uzaklaştırılmasını sağladı ve aynı anda bahis konusu sosyal ağdan kaydını sildirdi. Ne tuhaf ki işten uzaklaştırılan bu sosyal ağda bu kişiden başka üye olan bir iş yeri çalışanı olmadığı gibi onun bu sosyal ağda kaydının olduğunu bilen biride yoktu. Başka örneklerinde sıralanması mümkün ise de konuyu uzatmanın alemi yok.
İTİBARSIZLAŞTIRMA.
Hepimiz yanlış bir düşünceyi ortaya koyduğumuzu fark ettiğimiz zaman, hele hele çark etmeyi de kendimize yediremezsek, hemen arkasına saklanacak bir şeyler ararız. Bu konudaki kabiliyetimiz tabii ki üst seviyede. “Aslında böyle düşünmüyordum, kendimi ifade edemedim.” İşte arkasına saklanılacak kocaman bir duvar. Siyasilerimiz ise bu duvarı değişik formattaki kiremitlerle örüyorlar. “Galiba ifadem kastını aştı, üzgünüm” işte kendi kendini itibarsızlaştırma budur Bu günkü yaşamda, özellikle iş yaşamında “itibarsızlaştırma “adı verilen, kişiyi diğerlerinin gözünde yıpratmayı hatta sıfıra indirmeyi hedefleyen bir uygulama var bildiğiniz üzere. Eğer hedef kişi topluma, toplumuna kendisini kabul ettirmiş, düşünceleri ve davranışları ile yaptıkları arasında fark olmayan bir kişi ise, itibarsızlaştırma hareketinin tersine çalıştığını kısa bir süreç içinde görebilmek mümkün. Bu itibarsızlaştırma faaliyetinin “alınganlık “vb. gibi iş yaşamı ile uyuşmayan birtakım unsurların üzerine kurulmak istenmesi de ayrı bir zafiyet örneği. Hele hele bu kurgu muhatap olduğu hiçbir davranışa alınganlık göstermeyen dolayısı ile de tepki koyma gibi insani bir duyguya sahip olmayan bir kimse tarafından hazırlanıyorsa, bu silahın ters tepeceği ortada. Bu yaradılışların kendini hiçbir mazeretle aklaması ise mümkün değil. Tıpkı ellere bulaşmış soba kurumu benzeri, yağlı bir kara gibi. Yaşamın bu kesitinde, teknolojinin ilerlemesi paralelinde insan yapısı da hayli değişti. Her ne kadar bende eskiysem de daha eskilerin anlattıkları yaşanmışları dinleyince, insanların yardımlaşmalarına birbirinin elinden dostça tutmalarına, sevgi ve saygılarına, işi, işyerini sahiplenmelerine, her şeyden önce birbirine güvenmelerine imrenmemek mümkün değil.
Şimdi en çok eksikliğini hissettiğimiz “güven “duygusunun yitirilmesi ise insani ilişkilerin bu denli bozulmasının en önde gelen nedeni. Hiçbir milletin “Babana bile güvenme” şeklinde bir atasözü yok.
İnsanların kendisini gözetme duygularının geliştiği malum. Önemli olan; kendini gözetirken, başkalarını itibarsızlaştırmaya ve yıpratmaya yeltenmemek. Evet, bizi insan yapan içimizden geçirdiklerimiz, açıklamadığımız düşüncelerimiz sergilediğimiz davranışlar ve yaptıklarımızdır
Sizce hiçbir geçerli neden öne sürmeden işten uydurma nedenlerle çıkartılan çalışanlar itibarsızlaştırılmış olmuyor mu? Bunu bu şekilde defalarca yapan insanların dürüstlükten, dindarlıktan, hak ve adaletten bahsetmeleri sizce doğru mu? Resimdeki temsili ağaçları kesen insanın ve yardımcılarının bu yapılanlardan soyutlanmaları sizce mümkün mü? Bunun mümkün olmadığını THY çalışanlarının büyük bir bölümü biliyor ve ifade etmekten kaçınsalar da buna inanıyor.
HADDİNİ BİLMEK
Her insanın kendi doğruları var. Ve de insan eğer insani duygulara sahipse şartlara göre doğrularını değiştirmez ve de sırf bazı insanlara yaranmak için kendi doğrularından vazgeçmez. Bazı insanlar var ki, her ortamda doğruları yalnız kendilerinin bildiğini düşünür ve de konu ne olursa olsun mevzuya şahsi yorumunu katar. Başka bir deyişle doğru veya yanlış kendi düşüncelerini toplumun değerlerini dikkate almadan ortaya koyar. Ve de bunu bir meziyet addeder.
Günümüzde en çok neye şahit oluyoruz? Bazı insanlar yorum yaptıkları konuda haklı olsalar bile yorum yaparken kullandıkları dil ve el hareketleri ve sözleri ile muhataplarına karşı hadlerini aştıkları sıklıkla görülüyor.
Bilge bir insana. “En iyi bildiğin şey nedir “sualini yöneltmişler. Cevap “Haddimi bilmektir “Sözlük anlamına bakarsak had “herhangi bir konu hakkında durmamız ve durulması gereken sınırlarımızın başlangıcını ve bitirme noktamızı anlatan, ifade eden bir kelimedir.
Paranın insanı adam yaptığı yerde, haddini bilen birini aramak çok yanlış olur diye bir söz var. Günümüzde yaşadığımız örnekler bu sözün doğruluğunu net bir şekilde ile ortaya çıkıyor.
İnsanlar haddini bilse mevcut münazara ve münakaşaların çok büyük bir kısmı ortadan kalkar. Bu salt normal yaşamımızda ve iş yaşamımızda değil. Ülkeler arası ilişkilerde bile haddini bilmezlikten kaynaklanan sorunların yaşandığı ortada. Şu anda Ege’ de yaşadığımız durumun komşu Yunanistan’ın hadsizliğinden kaynaklandığı ve deniz hukukuna biraz vakıf olan birinin bunu kolaylıkla anlayacağı ortada.
Bir büyüğüm Müslümanlığın şartı 6 derdi. Beşi malum. Altıncısı “Haddini bilmek “Evet bu da diğer şartlar kadar önemli. Bir kısım çalışanlar üstlerine vazifeymiş gibi Türk Hava Yollarından kimin / kimlerin çıkartılacağın, kimden ne kadar ücret kesintisi yapılacağı hususunda kamuoyu yaratmak (?) amacı ile görüşünü yorum kisvesi altında yazıyor. Şunu unutmamak gerek ki bu yorumları başka kimse okumuyor. Hepimiz yorumlardaki beğendim – beğenmedim işaretlemelerinin de ne şekilde oluştuğunu biliyoruz. Değil kamuoyu oluşturmak, kazara okuyan insanları zihniyetinizden uzaklaştırmaktan başka bir şeye yaramıyor bu tür yorumlar. Pilot fazla, kabin memuru çok fazla, teknisyenler ehliyetli değil. Kuzum bu tür yorum yazanların hiç “ben şu ünitede çalışıyorum” bizim ünitede de fazla istihdam var dediğini duydunuz mu? Veya kendi ünitelerinde çalışanların liyakat eksikliklerinden dem vurduğunu. Tabii ki hayır. Herkes tu kaka. Bir tek bu zihniyet iyi. Aslında herkesin seviyesi yazdıklarından belli oluyor. İşte bu zihniyet haddini bilmezdir.
Yorumlar Tüm Yorumlar (26)