THY, Hava- İş ve THY’ nın Almanya Büro Ve İstasyonları

Hava Yolları ile Hava İş Sendikası arasında bir süredir devam eden 2017 yılı ücret artımlarına ilişkin görüşmelerinde anlaşma sağlandığını 19 Ocak günü Airporthaber’ de okuduk. Öncelikle bu anlaşma eğilimi konusunda duyduğum içten memnuniyeti ifade etmek isterim. Zira içinde bulunduğumuz bu süreçte çalışanların işe devam etmeleri benim için % 4 zamdan daha önemliydi. Bunu yazdığım zaman “ işveren gibi konuşup, düşünmekle” itham edildim. Tabii ki bunlar sinek vızıltısı gibi geldi bana. Zira Hava-İş’in bu konuda yaptığı ankette çalışanların % 95’inin benimle aynı görüşü paylaştıklarını gördük

Evet, herkes akdedilen protokolün maddelerini biliyordur. 2017 yılında her iki altı aylık döneme ve de % 1,5 artım uygulanacak. 1.7.2017’ de geçerli olmak üzere sosyal yardımlara da aynı oranda artım öngörülmüş. THY tarafından Protokolün geçerlilik süresi boyunca 4857 sayılı İş Kanunu’nun 29. Maddesi kapsamında toplu işçi çıkarılmayacağı yapılan görüşmelerde taraflarca kabul edildi.  Aksinin vukuunda 1.1.2017 tarihinden itibaren TIS’ de belirtilen artımların ( %4 -%1,5 ) uygulamayı takip eden ayın 8’nde çalışanlara ödenmesi hususunda mutabık kalındı. Yurt dışında görev yapan merkez tayinli personel için belirtilen ücret artımları yalnız ikramiye ve diğer sosyal yardımlara yansıtılacak.. 2017 yılında TIS uyarınca yapılması gereken artımlar THY’ nin seneyi yüz milyon Dolar karla kapatması halinde 2018 yılı zammından önce uygulanacak ve bilahare 2018 yılı zammı maaşlara yansıtılacaktır. İşte protokolün ilan edilen maddeleri böyle.

Aslında bu protokolün imzalanmasına esas teşkil eden bu görüşmeler beklenildiğinden / alışılagelenden kısa sürdü. Ve tabii ki iyi de oldu. THY’ nin 2017 yılı yaz tarifesinde parka çektiği 48 uçağın kaçı operasyona döner, bilemeyiz. Zira bu krizin etkilerinin azalması ile ülkemiz turizminde yaşanacak olan düzelmeye bağlı. Şu an için Türk Hava Yollarından ayrılan hayli yabancı pilot olduğunu biliyoruz. Buna ilaveten Türk pilotlarının da bazılarının orta ve uzak doğudaki bir takım havayolları ile temasta oldukları ve hatta bazılarının ayrılarak tercihlerini iki katına yakın maaş alabilme yönünde kullandıkları biliniyor. Sendika ve dernekler arasındaki yazışmalarda Türk Hava Yollarında ihtiyaç fazlası 500 adet pilot ve 1000 kabin memurunun varlığı zikredilirken fazla olarak görünen pilotların yukarıda belirtilen şekilde Türk Hava Yollarını istifa ederek terk etmeleri olası. Şayet bu protokol imzalanmamış olsaydı ve de uçucu ekip şirketten yukarıda anlatılan şekilde kendiliğinden ayrılmasaydı bile Türk Hava Yollarının 2017 yaz tarifesinin şekillenmesinden önce pilotların istihdamı konusunda herhangi bir karar vererek uygulamaya koyması ihtiyatsızlık olurdu.  Kabin memurları için ise bu protokolden sonra bir şey söyleyebilmek mümkün değil. Gözünün üzerinde kaşının olması bile onların istihdamın sonlandırılmasına neden teşkil edebilir. Malum İş güvenliği yasasında 30 kişi ve üzerindeki personel için yapılacak olan fesih işlemleri toplu işten çıkartma olarak kabul ediliyor. Bu da demektir ki bir ay içerisinde 29 işçinin çıkartılması toplu işlem sayılmıyor. Demek ki bir senede, on iki ayda ancak 247 personel toplu olarak çıkartılabilir. Kanun buna cevaz veriyor. Geriye kalen tek ise çare ise, rapor alanların, disiplin suçu işleyenlere vb. mevcut talimatlara göre daha küçük cezalar verilmesi mümkün olmasına rağmen vb. vb. Demek ki kabin görevlisi arkadaşlarım daha dikkatli olmak ve daha titiz çalışmak zorundalar.

Gelelim esasa. Size 14 Kasımda yayınlanan “Keşke 2003 Öncesi İşe Girenlerin Hepsini THY’den Dışlamasaydık başlıklı yazıma. Bunu tekrar okuyun demeyeceğim. Bir bölümünü buraya alıyorum. Okuyun ve düşünün. Temel bey, rüyamda şöyle konuşuyordu.  “ Hiç düşünemedik bu günlerin gelebileceğini. Her günümüzün bayram olacağına inanmıştık. Hesapta bu kriz hiç yoktu. Keşke bir kenara ayırmış olsaydık onların bir kısmını. İhtiyat akçesi saklıyormuş gibi. Bunu yapmamakla büyük hata ettik? Eğer 2003 öncesi girenlerin bir bölümünü uzaklaştırmamış olsaydık bu günlerde böylesi bir sıkıntıyı yaşamazdık. Şimdi kaldırır atardık tümünü birden. Bizim çocuklara da dokunmamış olurduk böylece. Peki; şimdi nasıl seçeceğiz kimlerin işten çıkartılacağını? Hepsi bizim çocuklar. Allahtan İnsan Kaynakları oldum olası liste tutar. İşe alınan kim kimin yakını, kime kim tavassut etti işe girişte. Hele önce 2003 ve 2004 yılında işe girenlere kimler aracılık etmiş bir bakalım. O dönemlerde bizden olup, yaşlılıktan ötürü kenara çekilen, sistem tarafından unutulan, sistemin gözünden düşen ve vefat eden kimseler varsa onların aracılık ettikleri çalışanları önce alalım listeye. Malum, Sistemin eskimişlerinin bizim üzerimizde yıkıcı bir etkisi olmaz ne de olsa. Türkçesi, kuvvetliden zayıfa güncellenmiş bir tavassut listesi çıkartıp bakalım. Listenin iİk sırada tavassut edenlerin adı soyadı ve bu gün nerede ve ne iş yaptıkları olsun. Onların aracılığı ile işe alınanların isim ve soyadları ikinci sırada alabilir. Başka bilgiye ise gerek yok.  Naçar biz sıralamayı yalnız birinci sıraya bakarak yapacağız. Başka çare var mı?  Evet; insanları işe almak kolay ve güzeldi. Herkes gülüyor ve teşekkür ediyordu. Ya şimdi?  Bana haklarını helal ederler mi dersiniz? Bizden olduklarını unuturlar mı acaba? Evet; keşke 2003 öncesi girenlerden bir kısmını kara günler için yastık altına koyup saklasaydık ne de iyi olurdu. Fakülteyi bitirdikten sonra iki yüksek lisans ve bir doktora eğitimimi tamamladım Uçak ve Uzay Bilimleri Fakültesinde Havacılık ve İleri Kompozit Laboratuarının kurucusuydum ve yöneticiliğini yaptım. Tüm bu deneyime rağmen, THY için bu basit ihtimal hesabını kurgulayamadım ve zamanında, düşünemedim. Üzüntüm işte bundandır.”

Evet, hakikat şu ki THY’ da eski personel kalmadı desek yeri var. Çalışanların hemen hemen hepsi 2003 sonrası işe girenler. Ve de  bunların içerisinden iş akdinin feshi için adam seçmek çok zor. Kime nasıl hesap verilir ki?  Temel Beyin rüyamda söylediği gibi hepsi de “bizim çocuklar.” Sendika yönetimi de onların çocuklarından oluştuğuna göre anlaşmak tabii ki kolay oldu. Bizim Çocuklar Elbirliği İle Kurtarıldı. Bir de x çalışanın  neden atıldığın onun torpili olan Parlamenter Sn........beyefendiye anlatmaktan Yönetim kendisini kurtardı. İmzalarken kendilerini mi, yoksa bizim çocuklarımı daha çok düşündüler dersiniz? Kimseyi kızdırmamak adına her ikisini de düşünmüşlerdir diyelim?

Her ne ise, Bizden ve onlardan ayırımını yapanlar temenni ederim ki bir gün  bu yaptıklarına  utanacaklardır. Tüm çalışanlar benim için, bizim için birer Türk Genci.

Ve ben bu anlaşmadan ötürü sevinçliyim. Yeni işe girenlerin 2003 yılında eskilerin atılmasını sevinçle karşıladıkları ve “ İyi oldu zaten şirketi batırmışlardı “ diyerek THY Yönetimini alkışladıkları gibi davranamam. Sendikanın anketini müspet karşılayıp öneriye evet diyen % 95 oranındaki THY çalışanına sağduyuları için teşekkür ediyorum. Ve de bu protokolü imzalayan taraflara.

THY’NİN ALMANYA BÜRO VE İSTASYONLARI

Ne zaman ki Türk işçileri ilk etapta 1970’li yıllarda Almanya’ya gittiler, o günden sonra bu ülkenin Köln, Dusseldorf, Hamburg, Hannover, Berlin, Frankfurt ve Munih şehirleri THY’ nın en önemli uçuş noktaları oldu. O tarihlerde Türk Hava Yollarını ayakta tutan herhalde Türk işçileri ve işçi seferleriydi. Hatırlarım bu şehirler için görevlendirilecek personel sanki daha titizlikle seçilir ve gözlerinin içine bakılırdı.  1980’li yıllardan sonra Türk Hava Yollarının yurt dışı tayin konusuna karışanlar çoğaldı ve iş rayından çıktı. 2000 yılından sonra bu konu ile ilgili uygulamaların esasını sizler benden iyi biliyorsunuz. Onun için anlatmakla satır harcamayacağım. Almanya şimdi de Türk Hava Yolları açısından mutlak büyük önemi haiz. Ve de Yurt dışı noktalarda çalışanlar hem kurumun hem de ülkenin bir anlamdaki temsilcileri.

Herhangi bir Alman kentinde Türk Hava Yollarında çalışanların hukuki durumlarına gelince, şunun belirtilmesi gerekir ki, Alman Anayasasının 3. maddesi çerçevesinde, özellikle iş hukuku açısından, yabancı işçilerle Alman yurttaşı işçiler aynı haklara sahip. Örnek olarak toplu sözleşme ve grev hakkı, yıllık izin, çalışma süreleri, işçinin korunması, fazla mesai ücreti, sigorta primleri, hastalık ve emeklilik ve işsizlik sigortası bakımından ayırımcı sayılabilecek herhangi bir düzenleme söz konusu olmadığını yurt dışı görevlerde bulunan arkadaşlarımız  daha iyi biliyor. Merkez tayinliler için de bu böyle.

Evet; hal böyle iken, nasıl oluyor da THY’ nin bu ülkenin bazı noktalarında görev yapan bir çalışanın Alman Anayasasına rağmen yukarıda sıralanan haklarından bazıları hasıraltı edilebiliyor.

Evet; hem Alman iş hukuku hükümlerine göre çalışacaksınız hem de Türk Hava Yolları sizin fazla mesainizi ödemeyecek. Bu mümkün değil. Bunun tek bir izahı var. Genel Müdür’ü. temsil eden saygıdeğer Bölge Müdürünüz eminim ki mesainizi resmi belgelere kaydetmiyordur. Ödenmemesinin başka bir nedeni olamaz. Bu kayıt yapılsa ve bu mesaiyi yaptığınız bu şekilde tevsik edilse Türk Hava Yolları bu ödemeyi zorunlu olarak yapacaktır. Ama bir ay. Takip eden ay müdürünüzün hiç düşünemeyeceği başka bir yere ( tabii ki Türkiye’de ) tayini çıkacaktır. Bu konudaki hassasiyetin kısa bir süre içerisinde seni de anavatana çekecektir.

Eskiden de her gün fazla mesai yapılır ancak merkez tayinli hiç bu kimse hakkını talep etmeyi düşünmezdi. Nedeni maalesef çok farklı değildi.. O günde aynıydı. Bu günde. Hani ağlamayan bebeğe mama yok derler ya. Bu durum biraz farklı gibi. Ağlarsan, ağladığın için önündeki mamayı geri alırlar, ağlamaz isen ağlamadığın için sana hiç mama vermezler. İki ucu da (...)  kirli bir değnek.

Düşünüyorum da eskiden yurt dışı tayinlerin cazibesi insanların oralarda aldıkları maaş ile rahat geçinmelerine ilaveten tasarruf yapabilmeleri ve Türkiye’ ye dönüşlerinde bir ev almalarına yetecek meblağın büyük bir bölümünü biriktirmiş olmalarıydı. Belirtmek isterim ki, şu an için böyle bir şeyin gerçekleşmesi artık mümkün değil.

Türk Hava Yolları yönetimi personel giderlerini kısmak için akla gelen her şeyi yaptı. Yurt dışına merkezden tayin edilenlerin adedini azalttı. Azalttı demek doğrumu bilemiyorum ama bir iki istasyonda Müdür dışında merkez tayinli çalışan yok. Tabii ki bu benim bildiğim.  Bu ne demek? O yurtdışı bürosunun maaş gideri

( Merkez tayinlilerin mahalli memurlara göre maaşları 2 misli fazla olduğu noktasından hareketle) kafadan % 50 azaldı demek. Genele vurun tasarrufun boyutuna bir bakın. Türk Hava Yollarının çalışan profilini açıkladığı internet sayfasında ( hangi yıla ait olduğu belli değil ) 2750 adet yurt dışı çalışanının olduğu belirtiliyor. Bunun 500 adedinin merkez tayinli ( Müdür, Şef vb.) olduğunu düşünürseniz geri kalan 2250 çalışandan sağlanan tasarrufu gözünüzde canlandırabilirsiniz hatta bakkal usulü hesaplayabilirsiniz. THY yurt dışı çalışanlardan sağladığı bu tasarrufu nerelerde sarf ediyor sualinin cevabını hemen hemen herkes biliyor.

Evet; Türk Hava Yollarının yurt dışı bürolarında tüm iş genelde mahalli memurların omuzlarında dönüyor. Bu arkadaşların durumu ne?    ( Rakamlarda yanlışlık olabilir. İkaz edin Lütfen Tabii ki düzeltebilirim )

Bir mahalli memur 1150 ila 1500 EURO arasında maaş alıyor. Buna ilaveten çocuk parası da ödeniyor. Kaç EURO bilemiyorum. Oturulabilecek bir dairenin kira bedeli 600 ila 800-900 Euro arasında. Çocuğu varsa eğitim harcamasını Alman hükümeti karşılıyor. Türkiye’deki gibi aile hekimleri mevcut. Tabii ki bu hizmetten ücret alınmıyor. İlaç bedelini ise çalışanlar kendileri ödüyorlar.  Eğer bu personelin iyi yerlerden alış veriş yapma tutkusu ve yaşadığını anlayacak sosyal faaliyetlerin en basitine bile  ( sinema, tiyatro, konser vb ) iştirak etme alışkanlığı bulunmuyorsa bu gelirle ancak yer, içer, yatar ve zorlukla geçinir. Tabii ki personel evli ise daha rahat bir geçim imkânı mevcut. Çalışan ister evli, ister bekâr olsun geliri satın alma gücü paritesi ile eşitleyip öyle değerlendirmek gerekir.

THY’ nin tüm İstasyonu teslim edildiği insanlara reva gördüğü bu kadar işte. Yetmezmiş gibi bir de merkezin talimatı üzerine bu insanların fazla mesailerini tırpanla. Eminim ki havalimanında başka hiç bir şirkette benzeri çirkin uygulama yoktur.

THY Yönetiminin bu ve benzeri tenkitleri okuma ve cevaplama gibi bir huyu yok. Sn. Genel Müdürün atandığı günden beri yaşadığı karmaşa ve büyük sorunlar içinde bu tür konulara eğilebildiğini tahmin etmiyorum. Benim yazdıklarım önemli değil. İlgilenir veya ilgilenmezler. Ancak bunları kendilerine de bir şekilde ulaştıracağım.

Aşağıdaki cümleler THY dış bürolarında çalışan iki kişiye ait. Hangi şehirlerde görev yaptıklarını bilmiyorum. Bunları değerlendirseler ve de tanıdıkları bir iki kişiden check etseler eminim ki hem THY, hem çalışanları hem de kendileri için iyi olacaktır. Bu anlatımları aynen yayınlıyorum. A. Metninde kelimeleri düzelttim ve de bir “olmayan” kelimesini ekledim. B metni üzerinde de yaptıklarım bundan farklı değil.

(A.)  Almanya’da harika bir kiyim yapılıyor. en başarılı çalışanların isine son verildi tasarruf gerekçesi ile ama seferlerin durdurulduğu Friedrchfen Bremn gibi yerlerin Şefleri, Müdürleri olmayan işlerinin başında. Ayrıca şirketten çok zamanını bazı derneklerde geçirerek maaş alanlar var. Muhasebenin şirkete olan masrafı 500 binlerde ki artik ön muhasebeyi ihtisas üniteleri yapıyor sadece paraların ödenmesi için onay veren memur isinde şefler çalışıyor. Sorarım Türkiye’ de ödemeleri çıkartan hangi muhasebe memuru 5000 Euro’ya yakin maaş artı kira yardımı alıyor. Ve de en güzeli hiçbir sorumluluklarının olmaması yani başarılı ya da başarısızlık kıstası yok. Çünkü işe ilişkin konulardan ihtisas üniteleri sorumlu. Hiç bir şirket yetkilisi ile konuşamadıklarından birde Almanlara tonlarca Euro danışmanlık parası veriliyor. Maden anlayacağınız”

(B). Bu arada bir de su Almanya muhasebeye bakalım. Memur işi yapıp Şef maaşı alan, personeli olmayan bir şef kira yardımı da alıyor. Aslında kızdığımız bu. Önce sen atılması gereken mantıklı adımları at en son çare personel azaltması. Online Banking yapanlar kalsın, şirkete yolcu bulması gerekenler, çalışanlar kovulsun. Son olarak ta üst amirlerinin duymak istediklerini söyleyen fikirlerden ve sorun tespitinden korkanlar o yamaları görseler bile hiçbir şey yokmuş gibi davranır hatta ona benzemek için bir yama da kendisi açar. Yani sorunları kimse konuşmak istemiyor çözüm bulmak istemiyor. Tasın altına elini sokmayı bırak uzaktan seyrediyorlar. Tıpkı Accounting Managerlerimiz gibi. Birisi muhasebe Şeflerine Accounting Manager ne yapar anlatsın.

Evet buyurun. İşte THY Almaya bürolarının istihdam açısından durumu işte böyle. Diğer anlatılanlara da bakılınca ipin ucu kaçmış gibi görünüyor. Zannetmeyin ki durum kriz sonrası bu hale dönüştü. Krizden önce de böyleydi.